تاثیر مدت زمان تماس بر صفات رشد کرم خاکی گونه‌ی Eisenia Fetida تغذیه شده با کود دامی در خاک آلوده
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
رحیمی قاسم ,نوروزی گلدره فیروزه
|
|
منبع
|
پژوهش هاي حفاظت آب و خاك - 1397 - دوره : 25 - شماره : 6 - صفحه:175 -190
|
|
|
|
|
چکیده
|
ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻫﺪف: آﻟﻮدﮔﯽ ﺧﺎکﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﯿﻦ در ﺟﻬﺎن، ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺧﺎک ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻏﺬا دارﻧﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺟﺪی ﺷﺪه اﺳﺖ. در زﻣﯿﻨﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﻄﺮات زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ، ﮐﺮمﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﺟﺰء ﻣﻬﻤﯽ از ﺧﺎک و از ﻧﻈﺮ اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺷﺎﺧﺺ زﯾﺴﺘﯽ ﻣﻬﻢ ﺑﺮای ﺳﻼﻣﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎک در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﮐﺮم ﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺨﺸﯽ از زﻧﺠﯿﺮه ﻏﺬاﯾﯽ و ﭼﺮﺧﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ در ﺧﺎک ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی رﺷﺪ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﺎی ﺧﺎک ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﺮمﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﺑﻪ آﻟﻮدﮔﯽ، از آن ﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ زﯾﺴﺘﯽ ﺧﺎکﻫﺎی آﻟﻮده اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﻤﺎس و ﻣﺤﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداری ﺧﺎک ﺑﺮ ﺻﻔﺎت رﺷﺪ ﮐﺮمﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ در ﺧﺎکﻫﺎی آﻟﻮده ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ اﺟﺮا ﮔﺮدﯾﺪ. ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ: اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ روی ﯾﮏ ﺧﺎک آﻟﻮده ﮐﻪ از ﻣﻌﺪن آﻫﻨﮕﺮان در 26 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﻼﯾﺮ، ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اراک در اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان و زﻣﯿﻦﻫﺎی اﻃﺮاف آن ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و از ﮐﻮد داﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮای ﮐﺮم ﺧﺎﮐﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ 12 ﻋﺪد ﮐﺮم ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ وزن 0/3-0/6 ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم ﺑﺮای ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎک اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ و در ﻃﻮل اﺟﺮای آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻪ ﻇﺮف ﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﺸﺪ. ﺳﭙﺲ ﮐﺮمﻫﺎ در ﻫﻔﺖ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺎﻣﻞ 3، 7، 14، 21، 28، 32 و 42 روز در ﻣﻌﺮض ﺧﺎک آﻟﻮده ﺑﻪ ﻓﻠﺰ ﺳﺮب ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ 400-8193 ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم ﺑﺮ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم و ﮐﺎدﻣﯿﻮم ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ 1/159-6/658 ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم ﺑﺮ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و زﻧﺪه ﻣﺎﻧﯽ، وزن، ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻮﮐﻮن و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ آن ﻫﺎ ﺑﻪ روش ﺷﻤﺎرش ﺑﺎ دﺳﺖ در واﺣﺪ وزن ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺰﯾﻪ وارﯾﺎﻧﺲ داده ﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺧﺎکﻫﺎی آﻟﻮده ﺑﻪ ﺳﺮب و ﮐﺎدﻣﯿﻮم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﯽ داری ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی رﺷﺪ ﮐﺮم ﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﮔﻮﻧﻪ eisenia foetida را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ. ﺗﻌﺪاد ﮐﺮم ﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ در روزﻫﺎی 3 و 7 ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ درﺻﺪ ﮐﺮم ﺧﺎﮐﯽ (94/052 درﺻﺪ) و در روز 42 ﮐﻢ ﺗﺮﯾﻦ درﺻﺪ (73/805 درﺻﺪ) ﮐﺮمﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺎ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽداری دﯾﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﻣﻨﺒﻊ ﻏﺬا ﺑﺮای ﮐﺮم ﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﮐﻮﮐﻮن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در روز 28 و 32 آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽدار ﺑﯿﻦ روزﻫﺎی دﯾﮕﺮ دﯾﺪه ﺷﺪ. ﮐﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﮐﻮﮐﻮن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽدار در روز 42 دﯾﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪن ﺳﯿﮑﻞ ﮐﻮﮐﻮنﻫﺎ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻮﮐﻮن ﺑﻪ ﻻورﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻏﻠﻈﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮب و ﮐﺎدﻣﯿﻮم در ﻧﻘﻄﻪ s3 ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ درﺻﺪ زﻧﺪهﻣﺎﻧﯽ، ﺗﻌﺪاد ﮐﻮﮐﻮن و ﻻرو (ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ) ﮐﺮمﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ دﯾﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ دﻟﯿﻞ آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻻی ﮐﺮم ﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﺑﻪ اﺛﺮات ﺳﻤﯽ ﮐﺎدﻣﯿﻮم و ﺳﺮب ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺳﻢ زداﯾﯽ آن ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎی ﻣﺘﺎﻟﻮﺗﯿﻮﻧﯿﻦ در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﭘﺸﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی: ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﺮ ﭼﻪ ﮐﺮمﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﻣﺪت زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮی در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ، ﮐﺎﻫﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ، وزن و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻮﮐﻮن آنﻫﺎ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﺑﻮد. اﻣﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺮمﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ در ﺧﺎکﻫﺎی آﻟﻮده ﺑﻪ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮب و ﮐﺎدﻣﯿﻮم ﺑﺎ ﮐﻮد داﻣﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺷﻮﻧﺪ، ﮐﺎﻫﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ، وزن و ﺗﻌﺪاد ﮐﻮﮐﻮن ﺗﻮﻟﯿﺪی، از ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻢ ﺗﺮی ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدﯾﺪ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﻮﮐﻮن و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ در ﭘﺎﯾﺎن دوره آزﻣﺎﯾﺶ رخ داد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺻﻔﺎت رﺷﺪی ﮐﺮم ﻫﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ آﻟﻮدﮔﯽ ﺧﺎک اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.
|
|
کلیدواژه
|
آﻟﻮدﮔﯽ ﺧﺎک، زﻧﺪه ﻣﺎﻧﯽ، ﻓﻠﺰات ﺳﺮب و ﮐﺎدﻣﯿﻮم، ﮐﺮم ﺧﺎﮐﯽ Eisenia Foetida، ﮐﻮﮐﻮن
|
|
آدرس
|
دانشگاه بوعلی سینا, گروه علوم خاک, ایران, دانشگاه بوعلی سینا, گروه علوم خاک, ایران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|