تاثیر مدیریت‌های زراعی مختلف بر برخی شاخص‌های شیمیایی و زیستی سلامت خاک

ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻫﺪف: ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎک از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه اﻣﻨﯿﺖ ﻏﺬاﯾﯽ و ارﺗﻘﺎی ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن و ﺗﺴﺮﯾﻊ ﮐﻨﻨﺪه دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﮐﺸﺎورزی ﭘﺎﯾﺪار ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻬﻢ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎک، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖﻫﺎی زراﻋﯽ اﺳﺖ. اﻋﻤﺎل ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖﻫﺎی زراﻋﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎک ﻣﯽﮔﺬارد، ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻘﺎﯾﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ، ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و زﯾﺴﺘﯽ ﺧﺎک ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی اﻧﺪﮐﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﻮاع ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زراﻋﯽ را ﺑﺮ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و زﯾﺴﺘﯽ ﺧﺎک ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ ﮐﺸﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻫﺎی زراﻋﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و زﯾﺴﺘﯽ ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎک اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ: ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ در داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزی داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻫﺎی زراﻋﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ (ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻘﺎﯾﺎ، ﺗﻨﺎوب زراﻋﯽ و ﺗﮏ ﮐﺸﺘﯽ) ﺑﺮ ﺗﻌﺪادی از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎک (ec ،ph، ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ، ﻣﻮاد آﻟﯽ، ﮐﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل، ﻧﯿﺘﺮوژن ﮐﻞ، ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺴﻔﺮ، ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ، آﻫﻦ، روی و ﻣﻨﮕﻨﺰ) ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. آزﻣﺎﯾﺶ درﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح آﻣﺎری ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺮار ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آزﻣﻮن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦﻫﺎ ﺑﻪ روش آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪای داﻧﮑﻦ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻧﻮع ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زراﻋﯽ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ec ،ph، ﻣﻮاد آﻟﯽ ﺧﺎک، ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ و ﮐﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل ﺧﺎک، ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻢ ﻣﺼﺮف و ﭘﺮ ﻣﺼﺮف ﺧﺎک در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل 0/01 ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽ دار داﺷﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺛﺮ ﻧﻮع ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زراﻋﯽ ﺑﺮ ph و ec ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ روش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زراﻋﯽ ﺗﮏ ﮐﺸﺘﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻌﻨﯽ دار(ph ( 7/29) و ec ( 3/54 دﺳﯽ زﯾﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ) ﺷﺪ. ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﻘﺎﯾﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺎوب زراﻋﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﮏ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد آﻟﯽ ﺧﺎک، ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ ﺧﺎک و ﮐﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل ﺧﺎک ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ 1/7، 1/54 و 1/75 ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﯾﻦ ﺻﻔﺎت در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﺎوب زراﻋﯽ ﺑﯿﺶ ﺗﺮ از روش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﮏ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﻮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻘﺎﯾﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ 1/8، 2/3 و 1/4 ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ آﻫﻦ، روی و ﻣﻨﮕﻨﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی: اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ec ،ph، ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ، ﻣﻮاد آﻟﯽ، ﮐﺮﺑﻦ ﻓﻌﺎل، ﻧﯿﺘﺮوژن ﮐﻞ، ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺴﻔﺮ، ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ، آﻫﻦ، روی و ﻣﻨﮕﻨﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎک ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ زراﻋﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻘﺎﯾﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺎوب زراﻋﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﮏ ﮐﺸﺘﯽ اﺛﺮات ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎک داﺷﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﺎوب زراﻋﯽ ﺑﯿﺶ ﺗﺮ از روش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﮏ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﻮد. ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻘﺎﯾﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺒﻮد وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و زﯾﺴﺘﯽ ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎک ﺷﺪ.