اثرات سیستم قطره‌ای سطحی و زیر سطحی بر روی عملکرد کمی و کیفی خرمای رقم زاهدی

ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻫﺪف: ﻣﺤﺪودﯾﺖ آب از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ راﻫﺒﺮد ﺑﻬﯿﻨﻪ و ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از آب در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻤﺒﻮد آب ﺿﺮوری اﺳﺖ. اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ 8/ 13 درﺻﺪ از ﮐﻞ ﺧﺮﻣﺎی ﮐﺸﻮر در رﺗﺒﻪ ﺳﻮم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری ﺑﻬﯿﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب اﻣﺮی اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ اﻣﮑﺎن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪی از ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮه ای زﯾﺮﺳﻄﺤﯽ در آﺑﯿﺎری ﻧﺨﯿﻼت و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎر آﺑﯿﺎری از ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﮐﺎراﯾﯽ ﻣﺼﺮف آب در رﻗﻢ زاﻫﺪی ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ: ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪار آب ﻣﺼﺮﻓﯽ در روش آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮه ای زﯾﺮﺳﻄﺤﯽ در ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺮ اﺳﺎس 75، 100 و 125 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ و در روش ﻗﻄﺮه ای ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس 100 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﺮح آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮ روی رﻗﻢ ﻧﺨﻞ ﺧﺮﻣﺎی زاﻫﺪی در اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﺸﺎورزی ﺑﻬﺒﻬﺎن ﻃﯽ ﺳﻪ ﺳﺎل زراﻋﯽ (1392-1395) اﺟﺮا ﮔﺮدﯾﺪ.ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ: در ﺻﻔﺖ ﺗﻌﺪاد ﻣﯿﻮه در ﺧﻮﺷﻪ، ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی 75، 100 و 125 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ و ﻗﻄﺮه ای ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ 1/ 1438، 1336/8، 1492/8 و 1449/8 ﻣﯿﻮه در ﺧﻮﺷﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ای ﻣﺸﺘﺮک داﺷﺘﻨﺪ . ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﺟﺮای ﻃﺮح ﻧﺸﺎن داد ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی ﻗﻄﺮه ای ﺳﻄﺤﯽ و 75 در ﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ 8569/6 و 7802/2 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺑﺮ ﻫﮑﺘﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻋﻤﻠﮑﺮد را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادﻧﺪ وﻟﯽ اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎ ﻣﻌﻨﯽ دار ﻧﺒﻮد. در ﺻﻔﺖ ﮐﺎراﯾﯽ ﻣﺼﺮف آب ﺗﯿﻤﺎر 75 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ 0/744 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ازای ﻣﺼﺮف ﯾﮏ ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ آب در ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ . ﺗﯿﻤﺎر 75 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ ﮐﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ و رﺗﺒﻪ آﺧﺮ را ﺑﺎ 8/7 درﺻﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داد. ﺗﯿﻤﺎر 75 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ ﺑﺎ 13/7 ﻧﯿﻮﺗﻦ ﺑﺮ ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ دارای ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺳﻔﺘﯽ ﺑﻮده و ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻧﺨﺴﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. در ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺤﻠﻮل، ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی 75، 100 و 125 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ ﻗﻄﺮهای زﯾﺮﺳﻄﺤﯽ و ﺗﯿﻤﺎر ﻗﻄﺮهای ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ 60/2، 5/ 59، 9/ 59 و 60/2 در رﺗﺒﻪ ای ﻣﺸﺘﺮک ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی: ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﺼﺮف آب و ﮐﻢ ﻧﻤﻮدن آن ﺗﺎ ﻣﻘﺪار 11630/5 ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ در ﻫﮑﺘﺎر در ﺗﯿﻤﺎر 75 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ در ﻣﺼﺮف آب ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎر ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ 4/ 20، 7/ 19 و 4/ 39 درﺻﺪی آب ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی ﻗﻄﺮهای ﺳﻄﺤﯽ، 100 و 125 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ ﻗﻄﺮه ای زﯾﺮﺳﻄﺤﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف آب ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺸﺪه در ﺻﻔﺎت ﮐﻤﯽ و ﺑﻌﻀﯽ ﺻﻔﺎت ﮐﯿﻔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ph، ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺤﻠﻮل و ﻗﻨﺪ ﺑﯿﻦ ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی ﻗﻄﺮه ای زﯾﺮ ﺳﻄﺤﯽ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽ داری ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد . ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽدار ﻧﺸﺪن ﺳﻄﻮح آﺑﯿﺎری در ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی ﻗﻄﺮه ای زﯾﺮﺳﻄﺤﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان از دﯾﮕﺮ ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی ﮐﻢآﺑﯿﺎری ﻣﺜﻞ 50 و 60 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز آﺑﯽ در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی آﺗﯽ آﺑﯿﺎری ﻗﻄﺮه ای زﯾﺮﺳﻄﺤﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.