تاثیر کم آبیاری و نانو کود بر خصوصیات زایشی گیاه ریحان (basilicum l. ocimum)

سابقه و هدف: ریحان (ocimum basilicum l.) یکی از گیاهان مهم متعلق به تیره نعناع (lamiaceae) است که به‌عنوان گیاه دارویی، ادویه‌ای و همچنین به‌صورت سبزی تازه مورداستفاده قرار می‌گیرد. امروزه با افزایش جمعیت، کم شدن منابع آبی و همچنین افزایش قیمت زمین‌های کشاورزی، کشاورزی به روش مکانیزه از اهمیت خاصی برخوردار شده و در این میان با ورود نانوتکنولوژی به عرصه تولید کودها، از یک‌سو به دلیل پایین آمدن ph محصولات و نیز ریز شدن ذرات کودی تا حد یون قدرت جذب آن‌ها توسط گیاه به نحو چشمگیری افزایش‌یافته و از سوی دیگر با توجه به نیاز کمتر به کودها توجیه اقتصادی و هزینه تولید در واحد سطح برای کشاورزان بسیار مناسب شده است. مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر جهت بررسی اثر متقابل کم آبیاری، بافت خاک و استفاده از نانو کود بر اجزای عملکرد گیاه ریحان دارویی بود که در دو بافت سبک (w1) و متوسط (w2) روی گیاه ریحان آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای کم آبیاری شامل سه سطح آبیاری (etc %100i1=)، (etc %75i2=) و (etc %50i3=) و تیمار کود شامل 3 سطح نانو کود با غلظت کامل (f1)، 70 درصد غلظت نانو کود (f2) و عدم استفاده از نانو کود (f3) بر روی بوته‌ها اعمال گردید. یافته‌ها: نتایج آنالیز واریانس حاکی از آن بود که آبیاری اثر معنی‌داری روی موسیلاژ، شاخص تورم، درصد اسانس، وزن بذر در بوته، تعداد بذر در بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد و ارتفاع گل‌آذین، تعداد گره در بوته و عملکرد دانه دارد. بررسی اثر متقابل بافت خاک، نانو کود و آبیاری روی پارامترهای اشاره‌شده در سطح 0.01 معنی‌دار شده به‌طوری‌که بیشترین مقدار موسیلاژ (0.40 گرم) در تیمار f2i2w1، شاخص تورم (67.67 میلی‌لیتر) در تیمار f1i1w2، درصد اسانس (0.833) در تیمار f1i3w1، تعداد گره در بوته (125)، ارتفاع گل‌آذین (10.66 سانتی‌متر)، تعداد بذر در بوته (2712)، وزن بذر در بوته (3.36 گرم) در تیمار f1i1w2 و کمترین آن نیز در تیمار w2i3f3 بهدست آمد. همچنین بیشترین مقدار عملکرد دانه (61.26 گرم بر مترمربع) در تیمار با بافت خاک لومیشنی، آبیاری کامل و نانو کود با غلظت 100 درصد (w1i1f1) حاصل شد که نشان‌دهنده تاثیر نانو کود بر بهبود عملکرد ریحان است. نتیجه‌گیری: نتایج تحقیقات حاکی از آن بود که تیمار آبیاری اثر معنی‌داری روی خصوصیات رشد گیاه ریحان داشته است و با افزایش تنش بر گیاه ریحان به علت کمبود رطوبت لازم برای رشد مطلوب گیاه منجر به کاهش صفات موردبررسی و حصول نامطلوب شاخص‌های رشد شده است. درحالی‌که با افزایش تنش آبی درصد اسانس گیاه ریحان افزایش‌یافته است، به‌طوری‌که بیشترین درصد اسانس در تیمارf1i3w1 و f1i3w2 به‌دست آمد و نشان می‌دهد که نانو کود تاثیر مثبتی بر درصد اسانس گیاه ریحان داشته است. نتایج نشان می‌دهد که آبیاری، بافت خاک و نانو کود اثر معنی‌داری روی موسیلاژ و شاخص تورم دارد به‌طوری‌که در سطح احتمال 99 درصد معنی‌دار شده است.