بررسی برخی عوارض میکروسکوپی در کشت‌‌های طولانی مدت کلزا و چغندرقند

سابقه و هدف: تغییر پوشش گیاهی و نوع پوشش اراضی می تواند اندازه، شکل و اتصال حفره ها را تغییر دهد و بر ساختمان های میکروسکوپی اثر بگذارد. کشت کلزا و چغندرقند به دلیل سازگاری در شرایط متنوع اقلیمی، در حال افزایش می باشد. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی خصوصیات میکرومورفولوژی خاک های تحت کشت بیست ساله کلزا و چغندرقند با رژیم رطوبتی زریک در محل مطالعه بود. مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه در جنوب غربی شهرستان نهاوند، استان همدان واقع شده است. هشت خاک رخ در منطقه مورد مطالعه حفر و نمونه ها، به صورت دست خورده و دست نخورده جمع آوری شد. ویژگی های فیزیکوشیمیایی آن ها اندازه گیری شد. 17 مقطع از کلوخه های دست نخورده، از 12 افق مختلف آماده شد. تشریح میکروسکوپی براساس راهنمای استوپس ( 2003 ) صورت گرفت.یافته ها: خاک های مذکور بر اساس ویژگی های ماکرو/ میکرومورفولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی، در راسته اینسپتی سولز و انتی سولز طبقه بندی شدند. خاک های زیر کشت چغندرقند، دارای میانگین ظرفیت تبادل کاتیونی حدود 18 و کشت کلزا با میانگین ظرفیت تبادل کاتیونی حدود 35 سانتی مول (+) بر کیلوگرم اندازهگیری شد. بازگشت مواد آلی بر میزان ظرفیت تبادل کاتیونی خاک اثرگذار است. محتوی مواد آلی برآورد شده در کشت کلزا نیز نسبت به چغندرقند بیش تر به دست آمد. نتایج میکرومورفولوژی نشان داد که ساختمانهای میکروسکوپی در افق های سطحی کشت چغندرقند، توده ای و صفحه ای و در افق زیرین بلوکی نیمه زاویه دار و در کشت کلزا به بلوکی زاویه دار و حتی اسفنجی تبدیل می شود. ساختمان های میکروسکوپی در کشت کلزا نسبت به چغندرقند از تکامل بالاتری برخوردار است. نتایج مطالعات نشان داد که عمده حفرات در مقاطع کشت کلزا شامل کانال و حجرهای بوده و مقدار حفرههای کانالی آن نسبت به کشت چغندرقند بیش تر است. حفرات در کشت چغندرقند از نوع صفحه ای، وزیکول و وگ بود. الگوی توزیع در تمام مقاطع پورفیریک است. بی فابریک عمده در تمامی مقاطع به صورت کریستالیتیک و برخی موارد نامشخص مشاهده شد. از پدیده های خاکساخت در این مقاطع می توان به پرشدگی حفرات توسط ترکیبات آهن، منگنز، کربنات های ثانویه و بقایای ریشه گیاه و وجود نودول های آهن، منگنز و کربنات ها در گراندمس خاک، هایپوکوتینگ و کوتینگ های آن ها اشاره کرد. بقایای ریشه در کشت کلزا نسبت به کشت چغندرقند بیش تر و تا عمق بیش تری مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج بررسیهای خصوصیات فیزیکوشیمیایی و میکرومورفولوژی نشان داد که به طور کل هر دو گیاه در تغییرات عوارض میکروسکوپی خاک نقش عمده ای داشته، اما نقش گیاه کلزا نسبت به چغندرقند برجسته تر است. نتایج میکرومورفولوژی به عنوان یک تکنیک مطمئن در بررسی دقیق نوع عوامل خاکسازی توسط گیاه، این مورد را تایید می کند.