مطالعه تطبیقی عواملِ وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی ایران و شکست انقلاب مصر

با وجود عوامل مشترک در وقوع انقلاب‌ها، به‌منزله پدیده‌های اجتماعی، تفاوت های درخور مطالعه‌ای نیز دیده می‌شود. با توجه به اهمیت انقلاب اسلامی ایران و انقلاب  مصر برای منطقه خاورمیانه، هدف مقاله حاضر مقایسه عوامل وقوع، پیروزی یا شکست انقلاب‌های ایران و مصر، براساس نظریۀ جان فورن درباره انقلاب‌های کشورهای جهان‌سوم، است. پس از طرح مباحث نظری، براساس تعریف پناهی از انقلاب و نظریه فورن، سه‌پرسش مقایسه ای مطرح و با استفاده از روش تطبیقی بررسی شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که انقلاب مصر انقلابی تمام‌عیار نیست، بلکه می‌توان آن را انقلاب سیاسی ناتمام دانست. همچنین، مشخص شد که عوامل پنج‌گانه نظریه فورن برای وقوع خیزش انقلابی در هردو جامعه ایران و مصر وجود داشتند. اما، عوامل مختلف، ازجمله وضعیت خاص نیروهای نظامی، که برای استقرار و پایداری رژیم انقلابی ضرورت دارد، در انقلاب مصر وجود نداشت و سبب شکست آن شد. درنهایت، پژوهشگران پیشنهاد می کنند که برای بالابردن قدرت تبیین نظریه فورن بهتر است عامل ششمی با عنوان «وضعیت نیروهای نظامی» به نظریه افزوده شود.