بررسی عوامل موثر بر مشارکت در شرکت‌های تعاونی مصرف کارمندی مطالعه موردی: شرکت تعاونی مصرف کارکنان اداره راه و ترابری استان کرمان

در آغاز قرن بیست‌ویکم، شرکت‌های تعاونی مصرف، به‌عنوان پیشگام نهضت تعاون و اولین نوع رسمی شرکت‌های تعاونی در جهان، همچون انواع دیگر شرکت‌های تعاونی، با بحران‌هایی چون بحران سرمایه، ایدیولوژی، مشروعیت و مدیریت مواجه هستند. این بحران به‌حدی جدی است که فلسفه وجودی آن‌ها را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. این شرایط بر بیشتر کشورهای دنیا از جمله ایران حاکم است. اتحادیه بین‌المللی تعاون به‌عنوان مهم‌ترین مرجع رسمی نهضت تعاون در جهان، معنی‌دارساختن عضویت اعضا در شرکت‌های تعاونی را کارسازترین راه‌کار جهت رویارویی با این بحران‌ها می‌داند. به همین دلیل، کمیته بین‌المللی تحقیقات این اتحادیه، مطالعات گسترده‌ای انجام داده و از کشورهای عضو نیز خواسته است تا تحقیقات مشابهی را انجام دهند. این پژوهش به پیروی از این رویکرد جهانی برای بنای چارچوب نظری خود مفاهیم و نظریه‌های مرتبط با مشارکت و عوامل موثر بر آن را با تاکید بر سرمایه اجتماعی به طور عام و همین مفاهیم را با تاکید بر سرمایه اجتماعی در شرکت‌های تعاونی مصرف کارمندی به طور خاص مورد بحث و بررسی قرار داده است. با توجه به تاثیر عوامل زمینه‌ای بر مشارکت و نیز ضرورت انعطاف‌پذیری روش مورد استفاده این تحقیق، رویکرد غالب در انجام این پژوهش کیفی است، اما از روش‌های کمّی نیز استفاده شده است. گردآوری اطلاعات با بهره‌گیری از انجام مطالعه موردی ابزاری و توضیحی و استفاده از ابزارهای مشاهده نظام‌مند و غیر مداخله‌ای، پرسش‌نامه و مصاحبه طراحی‌شده و بررسی اسناد انجام گرفته است. نمونه‌گیری از اعضا جهت تکمیل پرسش‌نامه تصادفی است و با همه اعضای هییت مدیره، بازرسان و مدیر عامل مصاحبه هدفمند و طراحی‌شده انجام گرفته است. تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از تحلیل محتوا و بهره‌گیری از الگوی به‌کارگیری قیاسی مقوله‌ها انجام گرفته است تا در نهایت، به نظریه‌ای زمینه‌ای بینجامد. نظریه‌ای که بتواند برای افزایش مشارکت اعضا در تعاونی‌های مصرف کارمندی به‌کار گرفته شود. راه‌کارهای پیشنهادی برای افزایش مشارکت اعضا در شرکت‌های تعاونی مصرف کارمندی، با رویکرد افزایش سرمایه اجتماعی در دو شکلِ شناختی و ساختاری در حوزه‌های دارای زمینه و ظرفیت تحقق مشارکت اعضا در این نوع شرکت‌ها، ارایه شده است.