سید حسین العطاس: اسلام پیش‌رو و سنت علوم اجتماعی مستقل و خلاق

در این مقاله نخست تصویر العطاس از وضع موجود جوامع آسیایی و اسلامی که در میانۀ «ذهن بسته» و پدیدۀ «تروریسم» قرار گرفته‏اند، ترسیم می‏شود. سپس، دیدگاه وی درمورد وضع علوم اجتماعی در این کشورها و قرار گرفتن آن‌ها در میان دو لبۀ قیچی «ذهن اسیر» و «امپریالیسم فکری» مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‏گیرد. در ادامه، مفهوم سنت علوم اجتماعی مستقل و خلاق که وی در برابر بومی‏سازی یا اسلامی‏سازی علوم مطرح می‏کند، معرفی می‏شود و نحوۀ مواجهۀ العطاس با سوسیالیسم و نظریۀ وبر درمورد اخلاق اقتصادی اسلام و توسعۀ سرمایه‏داری در جنوب شرق آسیا به‌عنوان نمونه‏هایی از مواجهۀ خلاقانه با اندیشمندان غربی و تلاش برای ایجاد سنت مستقل علوم اجتماعی مرور می‏شود. در پایان، برنامۀ پژوهشی العطاس برای ایجاد سنت علوم اجتماعی مستقل مورد نقد قرار می‏گیرد، از این جهت که در این برنامه به ریشه‏های معرفتی شکل‏گیری علوم اجتماعی مدرن در غرب و منطق معرفتی لازم برای شکل‏گیری یک سنت مستقل علوم اجتماعی در کشورهای غیرغربی توجه کافی صورت نگرفته است.

syed hussein alatas: progressive islam and the tradition of an independent and creative social science

this article discusses syed hussein alatas’ approach towards social science and his idea of progressive islam. it first explores alatas’ image of the current situation of asian and muslim societies in relation to two concepts of “closed mind” and “terrorism”. the article then discusses alatas’ perspectives on the status of social science in asian countries and their position between the two edges of the &captive mind& and &intellectual imperialism&. alatas calls for a tradition of independent and creative social science as an alternative to localization or islamization of science. as a case, the article explores alatas’ own encounter with western thinkers and his subsequent effort to promote an independent tradition of social science in asia. this is done based on his intellectual engagement with socialism, and weber’s theory regarding the economic ethics of islam and the development of capitalism in southeast asia. the article then concludes with a critique of alatas’ approach towards building such tradition, arguing that he did not pay sufficient attention to the epistemic roots of modern social science in the west and the epistemic logic of creating an independent social science tradition in non-western countries.