از کربلا تا گوادالوپ: مقایسۀ الگوی پیاده‌روی‌های زیارتی در دوران همه‌گیری کرونا

همه‌گیری کرونا بسیاری از حوزه‌های اجتماعی از جمله دین را به چالش کشید. در این میان، زیارت‌ها و زیارتگاه‌ها نیز چالشی مهم را در دوران همه‌گیری کرونا تجربه کردند. در این پژوهش به نحوۀ مواجهۀ چهار آیین زیارتیِ پیاده در جهانِ مسیحی و مسلمان پرداخته شد تا به ‌نوعی مواجهۀ دین‌داران و اشتیاق آنها به زیارت در دورۀ بحران زیستی مورد مطالعه قرار گیرد. گوادالوپ[1] در مکزیک، فاطیما[2] در پرتغال، کامینو دِ سانتیاگو[3] در اسپانیا، و پیاده‌روی اربعین در عراق، چهار آیین پیاده‌روی مورد مطالعه را تشکیل داده‌اند. روش پژوهش، روش اسنادی به کمک گردآوری اطلاعات از برگزاری آیین‌های پیاده‌روی مورد مطالعه در دوران همه‌گیری کرونا است. این اطلاعات از پایگاه‌های اطلاعاتی و خبری گردآوری شده‌اند و پس از طبقه‌بندی، مورد مقوله‌بندی و تفسیر کیفی قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نشان داد که هیچ‌یک از چهار آیین مورد بررسی، در دوران همه‌گیری کرونا، کاملاً تعطیل نشده، اما با محدودیت‌هایی مواجه بوده‌اند. این محدودیت‌ها در مورد اربعین در کمترین حد بود. اما سه زیارت دیگر به‌ویژه فاطیما و گوادالوپ با کمترین میزان زائر با استفاده از ظرفیت‌های زیارتِ مجازی و آنلاین برگزار شده است. در سه آیین پیاده‌روی مسیحی، دولت‌ها و مقامات بهداشتی در کنار مقامات کلیسا، به طور کامل، محدودیت‌های سختی را برای حضور زائران اعمال کردند. اما در مورد پیاده‌روی اربعین، هرچند همراهی و همکاری مناسب بین مرجعیت تشیع در ایران و عراق با نظرات مسئولان بهداشت و درمان وجود داشت، اما زائران در سطحی وسیع و به دلیل باورِ به عدم بیماریِ زائرِ اربعین، دستورالعمل‌ها و نکات بهداشتی را نقض کرده‌اند.