زیست‌جهان مرزنشینان و سیاست‌های گمرکی مطالعه‌ای درباب کول‌بران شهرستان مریوان

هدف پژوهش حاضر، شناسایی، و تغییرِ ویژگی‌ها و امکان های مداخله در سیاست های گمرکی برای بازشناسی و برجسته کردن نقشِ مرزنشینان (اختصاصاً کول‌بران) است. سیاست های گمرکی مستقیماً یا غیرمستقیم بر زیست جهانمرزنشینان تاثیر گذاشته و انتخاب و چگونگی اِعمال این سیاست ها پدیده‌ کول‌بری را مهم و مسئله زا کرده است. فرض بنیادین این است که سیاست های گمرکی، مرزنشینان و کول‌بران را حذف کرده و به‌حاشیه رانده است؛ بنابراین، از رویکردِ پساتوسعه‌ای بهره جسته‌ایم که مردم و سازمان های غیردولتی را مبنا قرار می‌دهد و به توسعه از پایین به بالا می نگرد. روش این پژوهش، مردم‌نگاری نهادی است و با توجه به اهداف و موضوع ، با دو نوع داده سروکار داریم: تجربیاتی که در کشاکش روابط نهادی شکل گرفته‌اند، و متون نهادی ای که کلیت حیاتِ اجتماعی را درنوردیده و به‌مثابه‌ اِعمالِ سیاست هایی عمل می‌کنند که به تجربه‌ها شکل می‌دهند. برآیند تحلیل این دو دسته داده، باید به نتیجه هایی در تغییر وضع موجود بینجامد. به این منظور، از نمونه گیری هدفمند و نمونه‌گیری نظری جهت مصاحبه با افراد و نیز از متون نهادی مربوط به گمرک (به ویژه گمرک باشماق مریوان) استفاده کرده ایم. یافته ها حاکی از حذف مرزنشینان کول‌بر (نقش و جایگاه، اجتماع و فرهنگ و اقدامات آنها) در سیاست ها و اقدامات گمرکی است. گمرک، با راهبرد حفظ کول‌بری و درعین‌حال حذف کول‌بران از سیاست هایش، و با سازوکارهایی نظیر اختصاص کارت مرزنشینی، پیله وری و ایجاد بازارچه های مرزی در چنین جهتی عمل می کند. کول‌بران برای پرکردن خلا ناشی از این حذف، به اقداماتی از جمله تشکیل شورای مرز، تشکیل گروه های غیررسمی و محلی، تاسیس تعاونی مرزنشینان و اعتراضات مدنی دست زده اند که غالباً به دلیل همین حذف، ناکارآمد و بی‌تاثیر بوده است. ازاین‌رو، لازم است گمرک به سیاست های بازتوزیع گرایانه، از جمله گنجاندن نقش و جایگاه کول‌بران در قوانین و سیاست های گمرکی، تشکیل کارگروه های ویژه، سرمایه گذاری مالی و ارائه‌ خدمات رفاهی و آموزشی در مناطق مرزی، روی بیاورد.

Life World of Border Settlers and Customs Policies: The Case of Porters (Koolbars) in Marivan City

The present study seeks to identify the conditions and possibilities for intervention in changing customs policies to recognize and highlight the role of the Porters (Koolbars) in Boarder areas.  Customs policies have affected the lifeworld of the inhabitants of borderline areas. The basic assumption is that the customs policies have marginalized the inhabitants of borderline areas and Porters (Koolbars). The method used in this research is institutional ethnography. In this regard, we have used purposeful and theoretical sampling for selecting the two kind of data based on individuals and customs documents. The findings suggest that the borderline Koolbars’ (porters) role, position, community, culture and actions should be taken into account in customs policies and practices. Although the formal policies sought to eliminate illegal transformation of goods by Koolbars, they acted in many ways, including the formation of a border council, unofficial and local groups, border guards and civil protests to maintain their way of breadwinning. Therefore, inclusion of their role in customs laws and regulations, the formation of special committees, financial investment, and the provision of welfare services for them could be more beneficial and sustainable.