مطالعه‌ جایگاه سازمان‌های مردم‌نهاد در مدیریت بحران شهر تهران

به‌دلیل ماهیت پیچیده‌ بحران‌ها و خطر سوانح، دولت‌ها در کشورهای توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته نمی‌توانند به‌تنهایی و به‌شکل موثر بحران‌ها را مدیریت کنند و حضور مردم و اجتماع در این عرصه، به‌ویژه در قالب سازمان‌های مردم‌نهاد، ضروری است. مطالعه‌ حاضر، با اتخاذ «رویکرد مدیریت اجتماع‌محورِ خطر سوانح» و استفاده از ترکیب دو روش‌شناسی کمّی (پیمایش در میان مدیران دوازده سازمان مردم‌نهاد) و کیفی (تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه‌ عمیق نیمه‌ساختاریافته با 45 نفر از مسئولان و کارشناسان مدیریت بحران در شهر تهران به‌ویژه در نهادهای اجرایی و مراکز مطالعاتی و دانشگاهی)، با طرح هم‌گرا، به بررسی و تحلیل نقش سمن‌ها در مدیریت بحران شهر تهران پرداخته است. یافته‌ها نشان داد که در مجموع سمن‌های مدیریت بحران در شهر تهران عملکرد ضعیفی در این عرصه دارند. این سمن‌ها جایگاهی در سیاست‌گذاری بحران ندارند و تا حد زیادی به موسساتی با ماهیت خیریه‌ای و آموزشی تقلیل یافته‌اند. دلایل این ناکامی را می‌توان با استناد به مقولاتی چون فقدان نیروهای متخصص، نیت انتفاع‌گرایانه‌ مدیران و اعضای این سازمان‌ها، فقدان چشم‌انداز و برنامه‌ کلان و راهبردی مشخص در زمینه‌ مدیریت بحران، تعدد سازمان‌های متولی غیرتخصصی در حوزه‌ بحران، وابستگی به دولت، بی‌اعتمادی دولت به آنها، فقدان شبکه‌ منسجم و در نتیجه جزیره‌ای عمل‌کردن، و نهادینه‌نشدن مفهوم بحران و سانحه توضیح داد. در مجموع، دلالت یافته‌ها بر این است که سمن‌های مدیریت بحران، به‌معنای واقعی، در مدیریت بحران موثر نیستند.

Situation of Non-Governmental Organizations in Tehran’s Crisis Management

Given the complex nature of crisis management, the effective management of the crisis is possible just by cooperation of people, government and nongovernmental organizations.  The present study adopts a &communitybased risk management approach& and uses a combination of both quantitative (a survey among 12 managers of nongovernmental organizations) and qualitative methodologies (45 semistructured interviews with crisis management officials and experts), in examining the role of NGOs in crisis management in Tehran. The findings show that, NGOs of crisis management in Tehran have poor performance and do not have any place in crisis policies, and to a large extent have been reduced to institutions of charity and training. The reasons for this failure can be explained by various categories such as the lack of specialized staff, the utilitarian intention of managers and members, the lack of vision and specific macro and strategic plan for crisis management, interruption of nonspecialist organizations in the area of ​​crisis, state dependence, state distrust to them, the lack of a coherent network and the failure to institutionalize the concept of crisis and disaster. In brief, NGOs, are not effective agents for crisis management and have little effect on the crisis management structure in Tehran.