پیشنهاد الگو و روشی چندبعدی برای سنجش فساد در آموزش عالی

هدف اصلی مقاله حاضر پیشنهاد الگو و روشی چند‌بعدی برای سنجش فساد در آموزش‌عالی با تاکید بر فساد دانشگاهی است. پس از مرور مختصری بر پیشینه، ابزارها و شاخص های مختلف سنجش فساد، به تشریح الگوی سنجش و روش پیشنهادی برای سنجش فساد دانشگاهی پرداخته شده‌است. طراحی الگوی سنجش فساد در دانشگاه بر دو اندیشه اساسی مبتنی است: 1) هر سازمان اجتماعی دو قلمرو فعالیت اصلی دارد: قلمرو فعالیت درونی، که در طی آن تعامل نیروهای سازمان با یکدیگر شکل می گیرد، و دوم قلمرو فعالیت بیرونی، که در آن تعامل سازمان با محیط و دیگر سازمان های اجتماعی تحقق می یابد. مهم ترین طریق سنجش کیفیت فعالیت اعضای سازمان مراجعه به کسانی است که نزدیک ترین تجربه ها و ادراک‌ها را از عملکرد آن سازمان دارند و در طی سال ها ارتباط با سازمان، نگرشی نسبتاً مطابق با واقع درباره آن پیدا کرده اند. برمبنای این نقاط عزیمت نظری، و 2) مصاحبه های اکتشافی با کنشگران دانشگاهی، روش سنجش پیشنهاد می شود. روش سنجش پیشنهادی، برخلاف بسیاری از روش های سنجش، به صورت هم‌زمان، دارای ویژگی های سهولت و سرعت کاربرد، مقایسه‌پذیربودن نتایج، چندبعدی‌بودن شاخص، گردآوری داده ها و اطلاعات از منابع مختلف و استفاده از ابزارهای چندگانه برای گروه های مختلف پاسخگویان، مبتنی بر معیارهای چندگانه سنجش تجربه فساد، نگرش به فساد و ادراک فساد در میان کنشگران نهاد علم درقالب شش پودمان (ماژول) (دست‌کم سه گروه اعضای هیئت‌علمی، دانشجویان، و کارمندان مراکز آموزشی و پژوهشی) است. هر پودمان پوشش‌دهنده تجربه ها، ادراکات، و نگرش ها درباره انواع فعالیت نیروهای سازنده سازمان است. این الگو و روش، ابعاد، مولفه ها و شاخص‌های مختلفی برای سنجش فساد دانشگاهی ارائه می‌دهد. بدین‌ترتیب، این امکان را فراهم می کند تا تغییرات میزان فساد در آموزش‌عالی و نظام دانشگاهی در دوره های زمانی مختلف سنجیده و مقایسه شود. این الگو سنجش اثربخشیِ راهبردهای مبارزه با فساد در نظام دانشگاهی را نیز امکان‌پذیر می کند. افزون‌براین، امکان مقایسه و رتبه بندی دانشگاه ها در نمره فساد را مهیا می کند.