سبک زندگی شهری و مشارکت اجتماعی شهروندان سالمند اهوازی؛ یک پیمایش منطقه‏ای

کاهش مشارکت جامعه محلی خوزستان و ایرانیان در برنامه‏های اجتماعی و سیاسی منطقه بین سال‏های 1380 تا 1384 مشاهده شده است. این مساله زمینه انجام بررسی‏هایی را در خصوص دلایل کاهش مشارکت اجتماعی فراهم نموده است. در این میان، افت شدید فعالیت‏های اجتماعی سالمندان ناشی از نابرابری فضای اجتماعی همراه با رشد جمعیت این گروه اجتماعی چشمگیرتر به نظر می‏رسد. این بررسی به روش پس رویدادی مطالعه عوامل مهم مشارکت اجتماعی سالمندان می‏پردازد. نظریات و دیدگاه‏های مشارکت؛ سرمایه و اعتماد اجتماعی، نابرابری و عوامل موثر بر آنها مطالعه گردید که در مجموع شش دسته عوامل اثرگذار انتخاب شدند. جامعه آماری شامل سالمندان بالای 60 سال سن ساکن شهر اهواز است. به روش نمونه‏گیری خوشه‏ای دو منطقه 3 و 8 از مناطق هشتگانه شهرداری اهواز انتخاب و 163 سالمند از این مناطق به روش کاملاً تصادفی آزمون شدند. یافته‏های بررسی نشان داد از میان دسته عوامل اثرگذار، متغیرهای اعتماد و تعلق اجتماعی بالاترین ضریب اثر و همبستگی را با متغیر مشارکت داشته است. اثرگذارترین متغیرهای بعدی به ترتیب تاثیر بر متغیر وابسته شامل احساس مالکیت بر محیط شهری و نابرابری فضای اجتماعی، جنسیت، پایگاه اقتصادی اجتماعی، عضویت در نهادهای مردمی، مدت زمان اقامت در شهر بر حسب سال، رضایت از خدمات شهری، وضعیت تاهل، اشتغال، سلامت و بهداشت، آموزش و سواد و تقدیرگرایی بودند. نکته جالب، منفی بودن نقش متغیر گرایش به مذهب همراه با متغیر تقدیرگرایی بود. در پایان راهکارهایی از جمله تقویت و تخصصی نمودن برنامه‏های مشارکتی ویژه سالمندان و زنان، توسعه شبکه‏های اجتماعی و پیوندهای جماعتی با تقویت حس اعتماد و برابری اجتماعی ارایه و بیان شده است که بر فضای قومیتی و گروه‏های خاص مثل سالمندان و زنان در برنامه‏ریزی‏های شهری و منطقه‏ای، توسعه مشارکت‏های مدنی، توسعه سرمایه اجتماعی و کاهش نابرابری در فضای اجتماعی تاکید گردد.