شیوع نقش‌های چندگانه در میان زنان و مردان میانسال ساکن در مناطق شهری ایران

ایفای نقش‌های گوناگون، بر سلامتی و رفاه فرد تاثیر می‌گذارد و معمولاً میان‌سالان بیش از دیگر گروه‌های ‎‍سنی در معرض چنین وضعیتی قرار دارند. این مقاله با تحلیل ثانویۀ داده‎‍های آخرین پیمایش گذران وقت مناطق شهری ایران (99-1398)، شیوع نقش‎‍های چندگانه، شدت این نقش‌ها و ویژگی‎‍های اجتماعی-جمعیت‎‍شناختی مرتبط با نقش‌های چندگانۀ شدید را بررسی می‌کند. یافته‎‍ها نشان داد (1) نقش‌های چند‌گانه در میان‌سالی، از دیگر دوره‌های سنی رایج‌تر است؛ (2) چندگانگی نقش‌ها، به‌دلیل اشتغال کم زنان، در مردان شایع‎‍تر است؛ (3) زنان بیش از مردان درگیر نقش‎‍های چندگانۀ شدیدند و این الگو ناشی از مدت‌زمان زیادی است که زنان صرف فعالیت‌های خانگی می‌کنند. تفاوت‌های مردان و زنان در شیوع نقش‌های چندگانه و تاثیرپذیری شدت این نقش‎ها از جنس، سن، بعد خانوار، وضع زناشویی و تحصیلات، اهمیت بررسی تاثیر چندگانگی نقشی بر سلامت و رفاه میان‌سالان و طراحی مداخلات مبتنی بر شواهد برای بهبود وضعیت آنها را برجسته می‌کند.

prevalence of multiple roles among middle-aged women and men residing in the urban areas of iran

being engaged in multiple roles can affect a person’s health and well-being and the middle-aged people are usually exposed to this situation more than other age groups. most of the western studies that have looked at this issue with a demographic lens have introduced middle age as a situation of being caught or sandwiched between the needs of two generations (children and parents). on the other hand, increasing women's participation in paid work means that more middle aged women are faced with a conflict between their work and family responsibilities, a phenomenon often characterized by the term double burden or second shift(bratberg et al., 2002; hochschild & machung, 2012). according to the demographic changes of the family in recent years, living arrangements in mid-life have become more complex and heterogeneous (demey et al., 2011 so that some researchers have used the term cluttered nest to describe this period of life, which is in contrast to the “empty nest” stage, that is, when all children leave the parental home (lingren & decker, 1992). the available data in iran showed that the age transition of population has entered the middle-age phase since 2015 (the population aged 30-64) and will remain in this phase for several decades. it is predicted that the share of middle-aged people in iran will reach more than 50% between 2026 and 2031 (abassi shavazi and sadeghi, 2017: 46). this research aimed to expand the information about the role behaviors of this group by exploring the pattern of multiplicity of roles and its relationship with some of their social and demographic characteristics in the context of the urban society of iran. the paper tried to answer the following questions: 1) what proportion of middle-aged women and men participate in multiple roles? 2) how does the pattern of mid-life multiple roles change based on people’s socio-demographic characteristics?