مطالعۀ زمینه‌ای قاچاق حیات‌وحش در ایران (مطالعۀ موردی: بازار پرندگان خلیج‌فارس تهران)

هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ زمینه‌ای قاچاق حیات‌وحش در بازار پرندگان خلیج‌فارس تهران است. رویکرد این مطالعه «کیفی»، روش پژوهش «نظریۀ داده‌بنیاد» و ابزار گردآوری داده‌ها، «مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته» بود. پس از شناسایی گروه‌های گرودار اصلی، به کمک روش نمونه‌گیری هدفمند با 23 نفر از آنها (12 فروشنده و 11 خریدار) تا زمان دستیابی به «حداکثر تنوع در پاسخ‌ها» و «اشباع نظری» مصاحبه شد. پس از پیاده‌سازی کامل متن مصاحبه‌ها و سه مرحلۀ کدگذاری باز، بسته و محوری صورت گرفت.برون‏داد کدهای محوری در قالب شرایط علی شامل «سرگرمی و لذت‌جویی»، «ادای سنت»، «تفاخر و ثروت‏نمایی» «آزمایش و پژوهش علمی»، «واسطه‌گری برای قاچاق» و «مصرف دارویی» بود. شرایط مداخله‌گر «باورهای خرافی»، «تبلیغات» و «تقلید از دیگران» و شرایط زمینه‌ای «قبح‌زدایی و مشروعیت‌بخشی اجتماعی و اخلاقی»، «اجرانکردن عملی قوانین و مقررات محیط‌زیست»، «فقر و بی‌کاری»، «بی‌تفاوتی و مسخ فردی و جمعی» و «ناآگاهی از عواقب قاچاق حیات‌وحش» شناسایی شد. همچنین راهبردهای مقابله‌ای «آموزش و فرهنگ‌پروری»، «تشدید نظارت‌های قانونی»، «ارائۀ فرصت‌های اشتغال جایگزین به فروشندگان» و «ارائۀ سازوکارهای لازم برای تجارت قانونی با اهداف مجاز» تعیین و پیش‏بینی شد. پیامدهای مقابله با قاچاق حیات‌وحش شامل «حفاظت از تنوع زیستی»، «بازیابی کرامت و شان انسانی متخلفان» و «رعایت حقوق حیوانات» خواهد بود. درنهایت، یافته‌های پژوهش در قالب مدل پارادایمی، ارائه شد.

a contextual study of wildlife trafficking in iran (case study: khalij-e-fars bird market in tehran)

introduction illegal wildlife hunting, trading, and smuggling have devastating effects on both species’ lives and society’s economy. this phenomenon has several socio-economic causes and consequences. the effective management of wildlife trafficking requires identification and inclusion of all stakeholders (kolahi, 2021: 26) involved in the supply and demand sides of wildlife trafficking in hard and soft management and planning frameworks (kasterine lichtenstein, 2018: 23-24). some studies show that focusing solely on restrictions and prohibitions on the supply side without considering the social actions of actors on the demand side can have unintended consequences. trade bans, for example, can increase consumer demand and make poaching a more profitable activity by driving up the price of trafficked wildlife (cronin et al., 2015; leader-williams, 2014: 112). the absence of strong supervision and continuous monitoring can strengthen black markets and perpetually increase the economic profit of wildlife trafficking for black market dealers (challender et al., 2019: 2). additionally, environmental sociologists aim to design and implement supply-side interventions that recognize the drivers of trafficking and reduce consumer demand (wright et al., 2016: 5). it is argued that many wild species are currently caught by poachers through various methods, including direct hunting with guns, trapping in nets, and poisoning with chemical poisons, thus entering the cycle of trafficking due to unfavorable social conditions (olea et al., 2022: 2-3; de lange et al., 2021: 889). however, the various drivers involved in the wildlife trafficking process are still not well understood (thomas-walters et al., 2021: 489; margulies et al., 2019: 216) and have been neglected by researchers, planners, and policymakers (phelps et al., 2016: 483). despite wildlife trafficking being a pervasive phenomenon in contemporary iran, few studies have been conducted on its social, moral, and cultural aspects. therefore, it is necessary to conduct quantitative, qualitative, and mixed-methods studies on the drivers and consequences of wildlife trafficking. the current research aimed to investigate the phenomenon of wildlife trafficking in iran as a social action from the perspective of environmental sociology. in this regard, a qualitative approach was used to study the two main groups of stakeholders in the khalij-e-fars bird market of tehran: the sellers of smuggled wildlife and its buyers. a paradigm model of wildlife trafficking in khalij-e-fars bird market is presented based on the