تحلیل مشارکت اجتماعی دانشگاه‌ها در جامعه؛ با تاکید بر انتظارات جامعۀ محلی

تحلیل مشارکت اجتماعی دانشگاه، هدف اصلی پژوهش حاضر بود. برای این منظور از دیدگاه روش‌شناسی از راهبرد داده‌بنیاد استفاده شد. قلمرو مطالعه استان و دانشگاه سمنان است. نمونۀ آماری شامل دو گروه ذی‌نفعان داخلی دانشگاه (ازجمله کارکنان، معاونان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه) و ذی‌نفعان خارجی دانشگاه (ازجمله مدیران و کارشناسان سازمان‌های محلی، آموزش و پرورش، استانداری و شهرداری) در نظر گرفته شد. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند انجام و حجم نمونه براساس شیوۀ نوظهور 29 نفر تعیین شد. افراد نمونه کسانی بودند که مناصب تاثیرگذار و تجربۀ مشترک دانشگاهی داشتند. تحلیل داده‌ها، طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد و الگوی پارادایمی پژوهش به دست آمد. نتایج پژوهش نشان دادند از مهم‌ترین عوامل علّی مشارکت اجتماعی دانشگاه، کارآیی و اثربخشی دانشگاه، پایش ادواری عملکرد دانشگاه ازطریق سازمان‌های محلی و همتایان، آموزش در زمینۀ مسائل زیست‌محیطی، غنی‌سازی برنامه‌های درسی و متناسب‌سازی محتوای آموزشی با نیاز جامعه است. در این میان راهبردهایی از دیدگاه مطلعان کلیدی و با توجه به تجربیات و ادراک آنان از وضعیت مشارکت اجتماعی دانشگاهی به دست آمد که می‌توان به آموزش شهروندان و فرهنگ‌سازی در زمینۀ کاهش تولید و تفکیک زباله‌های خانگی، بازکردن فضای اجتماعی دانشگاه برای رشد و عرضۀ جوانان، آموزش صنایع ‌دستی استان به زنان خانه‌دار به‌ویژه در مناطق محروم، حساسیت برنامه‌هایی در زمینۀ حفاظت از محیط ‌زیست و بازنگری محتوای آموزشی براساس نیاز جامعه اشاره کرد. برای اجرای این راهبردها نباید از نقش عوامل محیطی مانند سیاسی‌شدن دانشگاه و تغییر دیدگاه‌های دولت، وجودنداشتن شایسته‌سالاری، سیاست کاری مدیران و وابستگی مدیران به جریان‌های سیاسی، تداخل نگرش‌های سیاسی و علمی، وجودنداشتن آزادی علمی و اجتماعی، اختیارات محدود و ناچیز هیئت‌امنا، نداشتن حس مسئولیت و پاسخگویی دانشگاه نسبت به جامعه و همچنین از نقش عوامل زمینه‌ای ازقبیل ناهماهنگی بین اهداف، رسالت‌ها و برنامه‌های دانشگاهی، چابک‌نبودن دانشگاه در پاسخ به تغییرات محیطی، نقص فرهنگ پژوهش و عادت به مصرف‌گرایی علمی و فرهنگ مشارکت بین دانشگاه، صنعت و جامعه غافل شد؛ درنهایت، با وجود این کنش‌ها و واکنش‌ها و با دست‌یا‌بی به مشارکت اجتماعی دانشگاه باید شاهد پیامدهایی ازقبیل کاهش آسیب‌های اجتماعی، افزایش کیفیت زندگی شهروندان و بهبود نیازهای بهداشتی، نهادینه‌شدن تفکر کارآفرینی در دانشگاه، کاهش بیکاری و همسویی آموزش با نیازهای جامعه بود.