بررسی اثرات مدیریت ارتفاع غرقاب در زراعت برنج بر عملکرد و شاخص‌های کیفی

به‌ منظور تعیین‌ اثرات‌ تغییر ارتفاع غرقاب بر عملکرد، اجزای‌ عملکرد و شاخص‌های‌ کیفی‌ برنج، آزمایشی‌ در دو سال‌ زراعی‌ و در ایستگاه‌ تحقیقات‌ شهید فزوه‌ اصفهان‌ اجرا شد. آزمایش‌ به‌ صورت‌ طرح‌ آماری‌ کرت‌های‌ خرد شده‌ در قالب ‌بلوک‌ کامل‌ تصادفی‌ در سه‌ تکرار اجرا گردید. سه‌ تیمار میزان‌ ارتفاع غرقاب شامل‌ غرقاب‌ دائم‌ با عمق‌ 5/3 سانتی‌متر در تمام‌ دوره‌ فصل‌ رشد (i_1)، غرقاب‌ دائم‌ با عمق‌ 2/2 سانتی‌متر در تمام‌ دوره‌ فصل‌ رشد (i_2) و تیمار کنترل‌ ارتفاع غرقاب بین‌ 10 سانتی‌متر (i_3) در کرت‌های‌ اصلی‌ و هشت‌ رقم‌ و لاین پیشرفته برنج‌ (گرده‌ محلی‌، زاینده‌رود، سازندگی‌، حسنی‌ شمال‌، 97-67، 113-67، 47-67 و 72-67) در کرت‌های‌ فرعی‌ قرار گرفتند. در طول دوره‌ رشد و در پایان‌ فصل‌ رشد، صفات‌ عملکرد دانه‌، اجزای‌ عملکرد و خصوصیات‌ کیفی‌ شامل‌ میزان آمیلوز، دمای ژلاتینی‌ شدن‌ و ثبات و قوام‌ ژل در تیمارهای‌ مختلف‌ اندازه‌گیری‌ شد. نتایج‌ نشان‌ داد که‌ تاثیر میزان‌های‌ مختلف‌آب‌ مصرفی‌ ناشی از ارتفاع غرقاب بر درصد پوکی‌، ارتفاع‌ بوته‌، طول‌ خوشه‌، طول‌ ریشه‌، وزن‌ خشک‌ ریشه‌، ثبات و قوام‌ ژل، دمای ژلاتینی‌ شدن‌ و بهره‌وری آب معنی‌دار (01/0≥p) است اما بر بقیه‌‌ی شاخص‌ها معنی‌دار نگردید. همچنین‌ ارقام‌ و لاین‌های مورد بررسی،‌ تفاوت‌ معنی‌داری‌ (01/0≥p) از نظر دمای ژلاتینی‌ شدن‌، ثبات و قوام ‌ژل‌، تعداد روز تا 50 درصد رسیدگی‌، طول‌ ریشه‌، وزن‌ خشک‌ ریشه‌، ارتفاع‌ بوته‌، طول‌ خوشه‌، وزن‌ هزار دانه‌، درصد پوکی‌، عملکرد دانه‌، تعداد پنجه‌، عرض‌ و طول‌ دانه‌ شلتوک‌، تعداد دانه‌ در خوشه‌ و بهره‌وری آب داشتند. ارقام‌ از نظر دو شاخص‌ تعداد روز تا رسیدگی‌ کامل‌ و میزان آمیلوز دارای‌ تفاوت‌ معنی‌داری‌ در سطح‌ پنج‌ درصد (05/0≥p) بودند. میانگین‌ مقادیر بهره‌وری آب در تیمار i_3 حداکثر و برابر 77/0 کیلوگرم‌ بر متر مکعب به دست‌ آمد. همچنین‌ رقم‌ زاینده‌رود دارای‌ بالاترین‌ مقدار بهره‌وری آب بود. بعد از این‌ رقم‌، ارقام‌ 113-67 و سازندگی‌ بیش ترین‌ مقدار بهره‌وری آب را دارا بودند. با توجه‌ به‌ اهمیت‌ بهینه‌‌‌سازی‌ آب‌ مصرفی‌ به عنوان‌ دیدگاه ‌اصلی‌ در روش‌های‌ اعمال‌ غرقاب در زراعت برنج، در نواحی‌ مرکزی‌ کشور، تیمار i_3 پیشنهاد می‌گردد.