مقایسه تثبیت فسفر در نانورس های آلوفانی و غیرآلوفانی سازند کرج

نوع مواد مادری به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک در خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک ها نقش اساسی بازی می کند. سازند کرج متشکل از خاکسترهای آتشفشانی می باشد که شکل گیری کانی های آلوفانی و بروز خصوصیات اندیک در آن ها به اثبات رسیده است. علیرغم دارا بودن خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مطلوب، مشکل اصلی خاک های به وجود آمده بر روی خاکسترهای آتشفشانی تثبیت بیش از حد فسفر در آن هاست. این خصوصیت عمدتا به نوع رس و نانورس های موجود در این خاک ها نسبت داده می شود. نانورس ها به طور موثر در جذب و حذف فسفات از محلول های دارای غلظت متفاوت نقش دارند. خاک های دارای خصوصیات اندیک حاوی کانی های رسی آمورف نظیر آلوفان هستند. در این تحقیق پنج پروفیل خاک دارای خصوصیات اندیک و ویتریک تشکیل شده بر روی خاکستر آتشفشانی سازند کرج مورد مطالعه قرار گرفتند. میزان نانورس و آلومینیوم قابل استخراج توسط محلول های پیروفسفات (alp)، اگزالات آمونیوم (alo) و سیلیسیوم قابل استخراج با اگزالات آمونیوم (sio)، اندازه گیری شدند. نتایج بدست آمده از مطالعات sem در خاک های اندیسول حاکی از وجود انواع متفاوتی از نانوذرات آلومینوسیلیکاتی با مورفولوژی نانو بال (آلوفان) و نانو تیوب (ایموگولایت) و نیز کانی های اسمکتایتی در بخش نانوذرات رس می باشد. نانوذرات جدا شده از خاک های غیراندیک بر اساس نتایج sem از نوع فیلوسیلیکات ها (احتمالا مونتموریلونیت) می باشند. خاک های دارای مقادیر بیشتری alp و sio دارای نانورس بیشتر (8/25 گرم در کیلوگرم) و تثبیت فسفر بالاتری بودند (55%). مقادیر sio، با مقدار alo همبستگی مثبت و معنی دار (**97/0= r) نشان داد. نسبت در خاک های دارای خصوصیات اندیک با افزایش مقدار مواد آلی افزایش یافت (حداقل02/0 و حداکثر 11/0). با افزایش مقدار آلوفان میزان تثبیت فسفر فزونی (**97/0 = r) یافت، به طوری که در خاک حاوی بیشترین مقدار آلوفان، حداکثر تثبیت فسفر به دست آمد. تثبیت فسفر در خاک های مورد مطالعه با (**99/0= alo; r) و (**93/0= alo +½feo; r) همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد. همچنین با افزایش درصد نانورس میزان تثبیت فسفر افزایش یافت و در خاک دارای نانورس بیشتر، حداکثر تثبیت فسفر بدست آمد. کارآیی نانورس آلوفانی در حذف فسفات از محلول های با غلظت بالا، زیاد است و مقادیر کم آن قابلیت حذف مقادیر زیادی از فسفر را دارا می باشد. اندی سول ها نسبت به انتی سول ها و اینسپتی سول های مورد مطالعه، به دلیل داشتن مقادیر زیادی مواد آمورف یا نانورس آلوفان بیشترین میزان تثبیت فسفر را نشان دادند.