تعیین عوامل انسانی و طبیعی آلودگی برخی فلزات سنگین در اراضی مرکزی استان زنجان (مطالعه بر اساس آنالیز چندمتغیره)

مطالعه حاضر با هدف بدست آوردن اطلاعات مقدماتی از وضعیت آلودگی برخی عناصر سنگین و منابع آلاینده ها با استفاده از آنالیز چندمتغیره در خاک های اراضی مرکزی استان زنجان انجام گرفت. برای این منظور تعداد 241 نمونه خاک سطحی (10-0 سانتی متر) در مرداد ماه 1391 برداشت گردید. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی به همراه غلظت کل برخی فلزات سنگین اندازه گیری گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، غلظت کل کادمیم 11/4-24/0، مس5/352-3/11، سرب5/1357-0/40، روی8/1353-3/86، نیکل8/86-8/12، کروم7/67-0/7، کبالت7/35-0/17، منگنز1761-338 و آهن27546-8437 میلی گرم بر کیلوگرم اندازه گیری گردید. آنالیز چندمتغیره (تجزیه به مولفه های اصلی، آنالیز خوشه ای و همبستگی) دو منبع مختلف فلزات را جدا کرد. عناصر سرب، روی، مس و کادمیم در یک گروه قرار گرفتند که با توجه به منابع مختلف و نتایج حاصل شده، متاثر از فعالیت های انسانی فرض شدند. عناصر آهن، کروم، کبالت، منگنز و نیکل در گروه دیگر جای گرفتند که به نظر می رسد از منابع زمین شناختی مشتق می شوند. با توجه به نتایج به دست آمده، کنترل ورودی های با منشا انسانی در منطقه ضروری است.