اثر فرا ریشه لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris L.) بر قابلیت استفاده و شکل‌های مس در تعدادی از خاک‌های آهکی ایران

تغییر در فعالیت‌های ریزجانداران و ویژگی‌های شیمیایی در خاک فرا ریشه می‌تواند بر قابلیت استفاده و جز ‌بندی مس موثر باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر فرا ریشه لوبیا بر قابلیت استفاده و جز ‌بندی مس در 10 خاک آهکی ایران با استفاده از ریزوباکس در گلخانه انجام شد. کل کربن آلی، کربن آلی محلول، کربن زیست توده میکروبی، ph، مس قابل استفاده (با استفاده از 7 روش عصاره‌گیری شیمیایی) و شکل‌های مس در خاک‌های فرا ریشه و توده تعیین شدند. نتایج نشان داد که کل کربن آلی، کربن آلی محلول و کربن زیست توده میکروبی در خاک‌های فرا ریشه لوبیا افزایش معنی‌دار (01/0p < ) و ph کاهش معنی‌داری (01/0p < ) یافتند. مقدار مس عصاره‌گیری شده با استفاده از عصاره‌گیرهای شیمیایی در خاک‌های فرا ریشه کمتر از خاک‌های توده بود. در خاک‌های فرا ریشه میانگین مس پیوندشده با ماده‌آلی 7/15 درصد افزایش یافت، درحالی‌که میانگین مس پیوندشده با کربنات‌ها، مس تبادلی، مس پیوندشده با اکسیدهای آهن و منگنز و مس باقیمانده به‌ترتیب 5/19، 6/19، 7/14 و 7/4 درصد نسبت به خاک‌‌های توده کاهش یافتند. مس تتمه در خاک‌های فرا ریشه و توده با مس عصاره‌گیری شده با روش‌های dtpa-tea، ab-dtpa و مهلیچ 3 همبستگی معنی‌داری (05/0p < ) داشت. در خاک‌های فرا ریشه و توده، همبستگی بین غلظت مس در لوبیا و مس عصاره‌گیری شده با روش‌های dtpa-tea، ab-dtpa و مهلیچ 3 معنی‌دار (05/0p < ) بود. عملکرد و جذب مس در لوبیا با مس پیوندشده با ماده‌آلی و همچنین غلظت مس در لوبیا با مس تتمه در خاک‌های فرا ریشه همبستگی معنی‌داری (05/0p < ) داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که قابلیت استفاده و شکل‌های مس در خاک‌های فرا ریشه متفاوت از خاک‌های توده بودند. بنابراین در بررسی مس قابل استفاده گیاه لوبیا پس از رشد گیاه، استفاده از خاک فرا ریشه توصیه می‌شود.