>
Fa   |   Ar   |   En
   بررسی عوامل موثر بر هیدروژئوشیمی آبخوان زاهدان با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی، نمایه‌های اشباع و نمودارهای ترکیبی  
   
نویسنده دولتی جواد ,لشکری پور غلامرضا ,حافظی مقدس ناصر
منبع آب و خاك - 1393 - دوره : 28 - شماره : 4 - صفحه:679 -694
چکیده    آبخوان زاهدان در شمال حوضه آبریز زاهدان قرار دارد. بررسی کیفی منابع آب زیرزمینی این آبخوان به دلیل تامین بخشی از آب شرب، کشاورزی و صنعتی این شهر ضروری است. به‌منظور اجرای برنامه پایش منابع آب زیرزمینی و بررسی فرآیندهای کنترل‌کننده و تعین منشا کاتیون‌ها و آنیون‌های آب زیرزمینی این آبخوان، از ۲۶ حلقه چاه بهره‌برداری نمونه‌برداری شد. سدیم، کلر و سولفات به ترتیب کاتیون و آنیون‌های غالب بوده و تیپ آب سدیم -کلروره و سدیم -سولفاته تیپ‌های غالب آب زیرزمینی این آبخوان هستند. تحلیل عاملی نتایج نمونه‌ها نشان می‌دهد که دو عامل اصلی طبیعی و انسانی در مهرماه به ترتیب ۲۵/۶۵و ۵/۱۸ درصد و در بهمن‌ماه به ترتیب ۸۲/۵۸ و ۵۶/۱۵ درصدتغییرات کیفی آب زیرزمینی را کنترل می‌کند. عامل اول که مرتبط با فرآیندهای طبیعی تبادل یونی و انحلال است، با یون‌هایca2+،mg2+،na+،cl-، k+ وso42- ارتباط داشته و عامل دوم که با یون‌هایno3- و ca2+ ارتباط دارد، به فعالیت انسانی بستگی دارد. در نمونه‌های مهرماه شاخص‌های اشباع کانی‌های کلسیت، ژیپس و دولومیت حالت تحت اشباع داشته و در بهمن‌ماه شاخص‌های کلسیت و دولومیت به ترتیب در بیش از ۶۰ و ۹۰ درصد نمونه‌ها حالت اشباع داشته ولی شاخص ژیپس در تمامی نمونه‌ها حالت تحت اشباع دارد. اشباع نبودن آب زیرزمینی آبخوان زاهدان نشان‌دهنده کافی نبودن زمان ماندگاری آب در آبخوان برای انحلال کانی ها می‌باشد. با توجه به عدم احداث شبکه جمع‌آوری فاضلاب در شهر زاهدان و دفع پساب توسط چاههای جذبی یون‌های so4-2 و no3- در بیش از ۷۰ در‌صد نمونه‌های آبزیرزمینی منشا غیرطبیعی (نفوذ فاضلاب) دارند.
کلیدواژه هیدروژئوشیمی ,آبخوان زاهدان ,تحلیل عاملی ,نمودارهای ترکیبی ,نمایه‌های اشباع
آدرس دانشگاه فردوسی مشهد, دانشجوی دکتری گروه زمین‌شناسی مهندسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد, ایران, دانشگاه فردوسی مشهد, استاد گروه زمین‌شناسی مهندسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد, ایران, دانشگاه فردوسی مشهد, استاد گروه زمین‌شناسی مهندسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد, ایران
پست الکترونیکی nhafezi@um.ac.ir
 
     
   
Authors
  
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved