تحلیل فضایی سطح پوشش برف در غرب ایران با بهره ‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای

تغییرات پوشش برف می‌تواند اثرات مهمی بر اکوسیستم ‌ها داشته باشد، به ‌ویژه در جاهایی که پراکندگی در پوشش زیاد است و بر شرایط بیوژئوشیمیایی خاک زیرین و همچنین پوشش گیاهی تاثیر می‌گذارد. در این پژوهش پایش و روند سطوح پوشش برف در بازه زمانی (2020-2001) در غرب ایران برای فصل زمستان با کاربرد تصاویر سنجنده modis و شاخص پوشش برف (ndsi) به ‌صورت میانه تصاویر به‌وسیله الگوریتم نوشته‌شده در سامانه گوگل ارث اینجین استخراج و نقشه های آن ترسیم شد، سپس سری زمانی تصاویر روزانه استخراج و روند داده ها و الگوسازی آن با کاربرد آزمون تاو کندال و رگرسیون خطی انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان از روند کاهشی در مساحت پوشش برف در فصل زمستان دارد. همچنین با توجه به رفتار سالیانه سینوسی برف می‌توان بیان کرد که مولفه فصلی بودن بر تمام محدوده حاکم است، که به علت دور بودن نسبی محدوده غرب کشور از استوا، تغییرات دمایی با توجه فصلی بودن در این محدوده نمود دارد. نتایج تحلیل فضایی نشان داد که جهت بیضی مکانی پراکندگی برف در راستای شمال غربی به جنوب شرقی قرار گرفته و به تبعیت از آرایش مکانی ارتفاعات در این راستا گسترش یافته است. نقشه لکه‌های داغ نشان داد برف سطحی خاک به‌صورت خوشه‌ای در راستای غرب و به جنوب شرق و در ارتفاعات بالاتر از 2200 متر قرار دارد. تحلیل لکه‌های داغ  نشان داد پوشش برف به سمت عرض های بالا و بیشتر به طرف مرزهای غربی الگوی خوشه‌بندی قراردارد. نتایج این تحقیق می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های مربوط به مدیریت منابع آبی، پیش‌بینی خشکسالی و برنامه‌ریزی برای مقابله با آن مورد استفاده قرار بگیرد.

spatial analysis of snow cover in western iran using satellite imagery

snow is a prevalent form of precipitation, particularly in mountainous and high latitude regions, characterized by ice crystals in various microscopic structures. it naturally accumulates in cold and elevated areas through the freezing of air and the unsuccessful melting of water into crystalline form (wmo, 2022). snow cover plays a crucial role in determining water reserves, especially during warmer seasons. monitoring snow cover is a specialized field within weather and climatology. snow cover plays a key role in the balance of energy due to its high albedo. climatologists and meteorologists, who analyze global climate changes, emphasize the significance of snow monitoring due to its impact on both daily weather patterns and long-term climate shifts (bashir et al., 2010). spatial studies of snow cover by using satellite data have become one of the high priority topics in geomatics research due to their applicability and high accuracy. considering that the snow cover area in many regions of the world, including mountainous regions, affects water resources and meteorology, accurate spatial analysis and investigation of changes in the area of snow cover is very important. in this regard, use of satellite data and new tools in the spatial analysis of the snow cover area, as an efficient method in geomatics research, has received much attention (cheng et al., 2019).data and methodthis research examines the changes in snow cover in the western part of iran from 2001 to 2021. the study area includes the provinces of kurdistan, kermanshah, ilam, hamadan, and lorestan, covering a total area of 466,121 square kilometers. the region is located between latitudes 31°51’36& to 36°49’45& n and longitudes 45°27’18& to 50°04’26& e. it encompasses the northern part of the zagros mountain range, which serves as the entry point for western weather systems into the country. snow cover was assessed using modis satellite images, with the ndsi index used to identify snow. the analysis revealed a trend in snow cover, which was further examined using the mann-kendall method. the spatial distribution and changes in spatial components (length, width, and height) were assessed using the g* index.