ارزیابی تاثیر جایگزینی استروویت با کود سوپر فسفات تریپل بر برخی شاخص ‌های فیزیولوژیکی و فراهمی فسفر در گیاه گندم

استروویت (فسفات آمونیوم منیزیم) یک ماده معدنی با حلالیت کم در آب است که به‌طور افزاینده ی از تصفیه خانه های فاضلاب بازیابی می شود. هدف از این پژوهش بررسی اثر استروویت جایگزین شده با کود سوپر فسفات تریپل بر شاخص های فیزیولوژیکی و فراهمی فسفر در گیاه گندم بود. بدین منظور آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار به‌صورت گلدانی به مدت 10 هفته به اجرا درآمد. فاکتورها شامل کاربرد نسبت های مختلف کود استروویت جایگزین شده با سوپر فسفات تریپل (s0:p100، s25:p75، s50:p50، s75:p25 و s100:p0) و 4 سطح فسفر (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم سوپر فسفات در هکتار) بود. میزان کاربرد استروویت بر اساس مقدار فسفر کل (p2o5) سوپر فسفات تریپل محاسبه شد. بر پایه نتایج بدست آمده نوع تیمار کودی و سطوح مصرف و اثر متقابل آنها بر تمامی تیمارهای مورد بررسی بجز وزن تر و ارتفاع، در سطح احتمال یک درصد (p < 0.01) معنی دار شد. مقایسه میانگین داده ها نشان داد بیشترین مقدار وزن تر اندام هوایی 7.79 گرم در گلدان، وزن خشک اندام هوایی 1.130 گرم در گلدان ، ارتفاع 29.66 سانتی متر و غلظت فسفر اندام هوایی 0.174 درصد از کاربرد تیمار s75:p25 150 کیلوگرم سوپر فسفات در هکتار بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد  s100:p0 150 کیلوگرم سوپر فسفات در هکتار در مقایسه با s0:p100 می تواند مقادیر کلروفیلa، b، کل و کارتنوئید را به‌ترتیب به میزان 7.78، 3.82، 6.44 و 6.84 درصد افزایش دهد. با وجود حلالیت کم استروویت (3 تا 5 درصد) به اندازه کود فسفر رایج، برای گیاهان زراعی موثر است. بنابراین توصیه می شود زمان‌بندی و نرخ کاربرد استروویت در رابطه با تقاضای محصولات زراعی و باغی مختلف بهینه شود.

evaluation of the effects of replacing struvite with triple superphosphate fertilizer on some physiological indices and phosphorus availability in wheat

phosphorus is an essential element for all living organisms, and it cannot be replaced by any other element. phosphorus has however a limited resource, and it is estimated that the extracted phosphorus resources (apatite) will last for another 50 to 100 years. one of the most widely used technologies for recycling phosphorus is the precipitation of phosphorus from sewage sludge and leachate. phosphorus recovery as struvite (nh4mgpo4.6h2o) from sewage sludge has attracted special attention due to its potential for use as an ecological and slow release fertilizer. struvite is a white, grain-like solid, odor-free and sludge–free ingredient, composed of magnesium, ammonium and phosphate at equal molar concentrations. therefore, this study is designed to examine the effect of struvite replacement with triple superphosphate fertilizer on some physiological parameters and phosphorus availability in wheat plants in calcareous soils deficient in phosphorus. methods and materialssoil with phosphorus deficiency was collected from 0-30 cm depth under arable lands of hajjiabad-e seyyedeh located in ghorveh township, kurdistan province, iran. the soil was air-dried and ground to pass through a 2-mm sieve, followed by laboratory analysis to determine its physico-chemical properties. the struvite used in the research was obtained by optimizing the three main factors of sulfuric acid concentration, solid-to-liquid ratio, and time for the leaching process, and the three key factors of mg:p ratio, n:p ratio and ph for the precipitation process by response surface methodology. to achieve the aim of this study a factorial experiment was carried based on completely randomized design with 4 replications. the factors included the application of different proportions of struvite replaced with triple superphosphate (s0:p100, s25:p75, s50:p50, s75:p25 and s100:p0) and 4 levels of phosphorus (0, 50, 100 and 150 kg tsp ha-1) and a total of 54 pots. the application rate for struvite was calculated based on total phosphorus (p2o5). then 10 wheat seeds were planted in each pot at 2-cm depth which after plant emerging and greening, declined to 4 plants in each pot. the pots were randomly moved twice a week during the growth period to eliminate environmental effects. irrigation and weeding operations were applied by hand. plants were harvested 60 days after planting (beginning of flowering), washed with distilled water and dried with tissue paper. the samples were air-dried and then oven dried at 70˚c to a constant weight in a forced air-driven oven. phosphorus concentrations in plant extracts were measured by the molybdenum vanadate or yellow method and chlorophyll content (a, b and ab) and carotenoids using the arnon method.