اثر کاربری ‌های مختلف اراضی بر ویژگی ‌های لایه آلی و معدنی خاک در غرب مازندران

تخریب رویشگاه های جنگلی و تغییر کاربری اراضی می تواند اثرات برجسته ای در تغییرپذیری شاخص های کیفیت خاک داشته باشد. گزارش‌های اندکی از بررسی کیفیت خاک در کاربری‌های مختلف اراضی مشاهده می‌شود. بر همین اساس، پژوهش حاضر به مطالعه اثر کاربری های مختلف اراضی بر ویژگی های لایه آلی و معدنی خاک در کجور نوشهر انجام شد. ویژگی‌های مختلف خاک در رویشگاه جنگلی طبیعی ممرز– انجیلی، جنگل کاری بلندمازو، اراضی‌های باغی، مرتعی و کشاورزی (برنج) در منطقه نیرنگ نوشهر، استان مازندران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، در هر یک از رویشگاه‌های مورد مطالعه سه قطعه یک هکتاری (100 متر × 100 متر) با فواصل حداقل 600 متر انتخاب شدند. در هر یک از قطعات یک هکتاری، تعداد 4 نمونه از لایه آلی و معدنی خاک (سطح 30 سانتی‌متر × 30 سانتی‌متر تا عمق 10 سانتی ‌متری) برداشت شد و در مجموع از هر یک از رویشگاه‌های مورد مطالعه تعداد 12 نمونه لاشبرگ و 12 نمونه خاک جهت تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه منتقل گردید. نتایج حاکی از اثرات معنی دار کاربری‌های مختلف اراضی بر ویژگی‌های لایه آلی و خاک بود. مطابق با یافته‌های پژوهش حاضر، مقادیر بالاتر محتوی نیتروژن، فسفر، کلسیم، منیزیم و پتاسیم لایه آلی منجر به بهبود مشخصه های حاصلخیزی خاک، فعالیت های میکروبی و آنزیمی، جمعیت کرم های خاکی، تعداد نماتدهای خاکزی و زی‌توده ریزریشه، تحت جنگل طبیعی شده است. در حالی‌که رویشگاه‌های مرتعی و کشاورزی با تولید مواد آلی با محتوی بالای کربن و نسبت کربن به نیتروژن منجر به کاهش تجزیه مواد آلی (ضخامت بیشتر لایه آلی) و در نتیجه کاهش مشخصه های مذکور لایه معدنی خاک شدند. با توجه به یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که حفاظت از پوشش‌ جنگلی طبیعی باید مورد توجه قرار گیرد، ضمن اینکه در مناطق تخریب یافته می‌توان از پوشش گیاهی چوبی برای احیای مناطق با شرایط اکولوژیکی مشابه استفاده کرد.

the effect of different land uses on the characteristics of the organic and mineral soil layer in the west of mazandaran

introductionforests, encompassing approximately 30% of the earth’s land area, hold significant ecological importance due to their rich biodiversity and the multitude of environmental services they provide. these ecosystems outperform other terrestrial habitats, making them invaluable to all life forms on our planet. the destruction of forest habitats and changes in land use patterns exert significant impacts on the variability of soil quality indicators. the consequence of forest degradation encompass various adverse consequences, including the destruction of wildlife habitats, climate change, global warming, diminishing plant and animal biodiversity, and reduced water conservation capacity. extensive research has been conducted to investigate soil quality in diverse land uses within temperate regions. however, there is a noticeable scarcity of studies focusing on semi-arid regions. it is imperative to note that a comprehensive and practical assessment of soil condition necessitates the simultaneous measurement of physical, chemical, and biological indicators. such an integrated approach ensures a thorough and effective evaluation of soil quality. the primary objective of this study was to assess the impact of various land uses, namely natural forest (c. betulus - p. persica), plantation (q. castaneifolia), garden, rangeland, and agricultural lands (rice), on the physical, chemical, and biological properties of the organic and mineral soil layers. specifically, the investigation focused on the evaluation of fauna and flora, microbial communities, and enzyme activities. the study was conducted in the semi-arid region of kajur nowshahrmourd. materials and methodsto achieve this objective, contiguous sections of the study area were carefully chosen, ensuring minimal variations in height above sea level, percentage and direction of slope. subsequently, three slice of one-hectare dimension plots (100 × 100) were selected within each study habitat, with a minimum distance of 600 meters between them. from each one-hectare plot, four leaf litter samples and four soil samples (30 cm × 30 cm, 10 cm depth) were collected and transported to the laboratory for analysis. in total, 12 litter samples and 12 soil samples were collected from each of the habitats. the soil samples were divided into two parts: one part was air-dried and then passed through a 2 mm sieve for subsequent physical and chemical testing, while the other part was stored at 4 degrees celsius for biological assessments. one-way analysis of variance tests were employed to compare the characteristics of the organic layer and soil among the studied habitats. furthermore, duncan’s test (p>0.05) was utilized to compare the average parameters that exhibited significant differences among the different habitats.