تغییر شکل‌های فسفر خاک تحت تاثیر لجن فاضلاب شهری و سوپر فسفات تریپل در دو شرایط شور و غیر شور

مطالعه شکل های مختلف فسفر در خاک های تیمار شده با ترکیبات آلی در مدیریت بهتر این مواد در شرایطی با قدرت جذب کم عناصر غذایی مانند شرایط خاک شور حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش مقایسه تاثیر لجن فاضلاب شهری و سوپر فسفات تریپل بر توزیع شکل های مختلف فسفر خاک (محلول و تبادلی (kcl-p)، متصل به آهن و آلومینیوم (naoh-p)، متصل به کلسیم (hcl-p)، باقی مانده (res-p) و آلی (organic-p)) در دو شرایط شور و غیر شور بود. در این راستا از یک آزمایش انکوباسیون به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل 3 سطح لجن فاضلاب شهری (صفر، 25/0 و 5/0 درصد وزنی به ترتیب m0، m1 و m2)، 3 سطح سوپر فسفات تریپل (صفر، 75 و 100 کیلوگرم بر هکتار به‌ترتیب t0، t1 و t2)، 2 سطح شوری (2 و 12 دسی‌زیمنس بر متر) و 3 تکرار انجام شد. شکل های مختلف فسفر پس از 3 ماه از شروع آزمایش به روش عصاره گیری متوالی استخراج و توسط روش رنگ سنجی قرائت شدند. نتایج نشان داد که به‌طور کلی سهم نسبی فسفر در اجزای مختلف دارای توالی res-p < naoh-p < kcl-p < organic-p < hcl-p بود اما روند تغییرات بسته به نوع تیمار و شکل فسفر متفاوت بود. کاربرد توام لجن فاضلاب شهری و سوپر فسفات تریپل به‌ویژه در تیمار t2m2 به‌ترتیب موجب افزایش 1/3 و 3/2 برابری kcl-p در شوری های 2 و 12 دسی‌زیمنس بر متر و به‌ترتیب 2/2 و 8/1 برابری naoh-p در مقایسه با تیمار t0m0 شد. درحالی که کاربرد جداگانه و توام لجن فاضلاب شهری در هر دو شوری سبب کاهش سهم نسبی در hcl-p در مقایسه با تیمارهای سوپر فسفات تریپل و شاهد گردید. اعمال تیمارهای آزمایشی تاثیر معنی داری بر res-p نشان نداد؛ اما افزایش organic-p با افزایش شوری و کاربرد تیمارهای لجن فاضلاب شهری مشاهده شد؛ بنابراین به‌نظر می رسد که کاربرد توام لجن فاضلاب شهری و سوپر فسفات تریپل می تواند با افزایش سهم نسبی kcl-p و naoh-p و کاهش ورود فسفر به جزء hcl-p سبب کاهش اثرات منفی شوری و افزایش فراهمی فسفر گردد. نتایج بررسی درصد بازیافت فسفر قابل دسترس خاک نیز تاییدکننده تاثیر بیشتر کاربرد توام لجن فاضلاب شهری و سوپر فسفات تریپل در افزایش کارایی این تیمارها در مقایسه با کاربرد جداگانه این منابع بود.

changes in soil-phosphorus fractions as affected by municipal sewage sludge and triple super phosphate under saline and non-saline conditions

introductionthe availability of phosphorus (p) is a limiting factor for the production of crops due to its reactions with soil components. furthermore, there are concerns about the depletion of non-renewable global rock phosphate (the main source of p) reserves because of the high demand for p fertilizers. therefore, it is essential to revisit existing agricultural practices to determine new resource management practices that utilize renewable resources. the application of sewage sludge could be an alternative p source; contrary to inorganic fertilizers, sewage sludge is cheap, contains nutrients, and improves soil quality due to contained organic matter. the total p content of sewage sludge may vary from less than 0.1% to over 14% on a dry solid basis, depending on the nature of the raw sewage being treated and the treatment process under consideration. however, the use of organic p resources can affect the soil chemistry, leading to changes to the p fractions and their quantities. hence, the objective of this study was to compare the effect of the application of municipal sewage sludge and triple superphosphate on the distribution of soil-p fractions under saline and non-saline conditions.materials and methodsto investigate the effect of municipal sewage sludge and triple superphosphate on changes in p fractions an incubation experiment was conducted in a completely randomized factorial design with three levels of triple superphosphate (0, 75, and 100 kg ha-1 which were named t0, t1, and t3, respectively), three levels of municipal sewage sludge (0, 0.25 and 0.5% w/w which were named m0, m1 and m3, respectively), two levels of salinity of irrigation water (2 and 12 ds m−1, which were named saline and non-saline, respectively) and three replicates. the total number of samples was 54. the treated soils were incubated for three months and maintained at field capacity by adding the appropriate amount of saline and non-saline waters. p fractionated to kcl-p (soluble and exchangeable p), naoh-p (fe and al bound p), hcl-p (ca-bound p), res-p (residual p), and organic-p by sequential extraction method. moreover, p percentage recovery for olsen-p at each treatment was calculated. p concentration in samples was determined by the molybdate method. data analysis was performed by mstat-c software, and the means were compared at α꞊5% by duncan test. results and discussionthe results showed that although the relative distribution of fractions followed the order of hcl-p < organic-p < kcl-p < naoh-p