اثر زراعت مستمر روی خصوصیات جذب فسفر در برخی از خاک‌های آهکی شمال‌غرب کشور

جذب فسفر در خاک‌ها فرایند کلیدی است که قابلیت استفاده فسفر برای گیاهان زراعی را کنترل می‌کند. مشخصات جذب فسفر و ارتباط آن‌ها با خصوصیات خاک در 21 جفت نمونه خاک متعلق به 5 زیرگروه vertic calcixerepts، typic endoaquepts،typic haploxerepts، typic calcixerepts و vertic endoaquepts تعیین شد. هم‌دماهای جذب فسفر پس از تعیین، بر داده‌های جذب برازش و سپس پارامترهای معادلات لانگمویر و فروندلیچ برآورد شدند. هر دو معادله خصوصیات جذب را به‌خوبی توصیف کردند لکن معادله فروندلیچ (97/0=r2) در همه خا‌ک‌ها بهتر از لانگمویر (88/0=r2) توانست خصوصیات جذب را توصیف کند. میزان فسفر کل در خاک‌های زراعی از 1000 تا 1398 با میانگین 1272 میلی‌گرم بر کیلو‌گرم و در خاک‌های غیر‌زراعی از 1011 تا 1394 با میانگین 1248 میلی‌گرم بر کیلوگرم متغیر بود. زراعت مستمر باعث افزایش قابل توجهی در میزان فسفر قابل جذب (olsen-p) در برخی از خاک‌های زراعی مورد مطالعه شد. دامنه تغییرات حداکثر جذب فسفر (b) در خاک‌های زراعی و غیر‌زراعی به‌ترتیب از 230-152 و 220-171 میلی‌گرم در کیلو‌گرم بود. نتایج نشان داد که غلظت تعادلی فسفر (epc) در همه خاک‌های زراعی مورد مطالعه به جز خاک‌های زراعی متعلق به زیر گروه typic haploxerepts کمتر از 4/0 میلی‌گرم بر لیتر بود. مقدار فسفر جذب شده در غلظت تعادلی فسفر 4/0 میلی‌گرم بر لیتر در خاک‌های زراعی و غیر‌زراعی به‌ترتیب از 36 تا 75 و 21 تا 52 میلی‌گرم بر کیلوگرم متغیر بود. در اثر زراعت مستمر مقدار فسفر جذب شده در اکثر همه زیر‌گروه‌ها افزایش یافت که احتمالاً بیانگر عدم مدیریت صحیح مصرف کودهای فسفاته در طول زراعت باشد که باعث تخلیه خاک از فسفر و در نتیجه افزایش جذب فسفر در این خاک‌ها شده است.