بررسی پاسخ‌های آفتابگردان به سمیت کادمیوم و سرب با کاربرد باکتری‌های محرک رشد گیاه در یک خاک آهکی

امروزه آلودگی فلزات سنگین در خاک به مشکل بزرگی تبدیل شده که تجمع آن در گیاهان می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم بر زندگی حیوانات و انسان اثر گذار باشد. سرب و کادمیوم فلزات سمی هستند که با افزایش آلودگی‌های زیست محیطی، ورود آنها به زنجیره غذایی به‌طور معنی‌داری افزایش می‌یابد. در این تحقیق سه سطح کادمیوم (صفر، 100 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک)، سه سطح سرب (صفر، 200 و 400 میلی‌گرم بر کیلو‌گرم خاک)، و سه سطح زاد‌مایه باکتری‌های محرک رشد ( bacillus circulans:b0: control , b1: bacillus mycoides, b2) در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. سپس پاسخ‌های گیاهی آفتابگردان به سمیت فلزات کادمیوم و سرب شامل غلظت و جذب عناصر سنگین سمی و کم‌مصرف و وزن ماده خشک در شرایط گلخانه‌ای مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که با افزایش سطوح کادمیوم و سرب در خاک، غلظت این عناصر سمی در اندام‌های گیاهی (ریشه و اندام هوایی) به‌طور معنی‌داری افزایش یافت (p < 0.05). بر این اساس کادمیوم توانایی قابل ملاحظه‌ای در انتقال از ریشه به اندام هوایی نشان داد. بیشترین میزان فاکتور انتقال کادمیوم در شش تیمار مختلف و به میزان 00/1 و بیشترین فاکتور انتقال سرب نیز در تیمار cd200pb400b2 و به میزان 716/0 گزارش گردید. بیشترین جذب کادمیوم و سرب در ریشه به‌ترتیب در تیمارهای cd100pb400b1 و cd0pb400b1 با مقادیر 260 و g/pot 481 با مصرف زاد‌مایه باکتری مقاوم و در اندام هوایی به‌ترتیب در تیمارهای cd200pb200b0 و cd0pb400b1 با مقادیر 377 وg/pot 389 مشاهده گردید. کاربرد زاد‌مایه باکتری‌های بومی مقاوم به فلزات سنگین، ضمن بهبود شرایط جذب عناصر غذایی گیاه، به افزایش مقاومت گیاه در شرایط تنش کمک می‌کند.