ارزیابی سطوح مختلف آب آبیاری قطره‌ای نواری بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا

به منظور بررسی و ارزیابی سطوح مختلف آب آبیاری قطره ای بر عملکرد، اجزای عملکرد، بهره وری آب و مشخص نمودن مهم ترین متغیر مستقل که بیش ترین تغییرات در عملکرد و بهره وری آب را موجب گردیده از یک سو و بررسی اثر متغیر مستقل حجم آب مصرفی بر دیگر متغیرهای این پژوهش از سوی دیگر، آزمایشی در دو سال زراعی 91-1390 و 90-1389 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت کرت های یک بار خرد شده با 4 تکرار اجرا گردید. مقدار آب در آبیاری قطره ای نواری در چهار سطح 50، 75، 100 و 125 درصد نیازآبی در کرت های اصلی و دو رقم hyola 401 و rgs003 در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل واریانس در مدل رگرسیون نشان داد که بیش تر بودن قدرمطلق ضرایب بتا و آماره t هر متغیر مستقل موجب شد تا آن متغیر به عنوان حساس ترین متغیر مستقل اثرگذار بر متغیر وابسته معرفی شود. لذا متغیر مستقل حجم آب مصرفی، با ضریب بتای 0.860 و آماره t به میزان 13.246 بیش ترین اثر را بر متغیر ارتفاع بوته داشت. در صفت عملکرد، متغیرهای مورد بررسی (تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، و وزن هزار دانه، حجم آب مصرفی، دوره گل دهی، دوره رشد و ارتفاع بوته) 74.1 درصد (0.741r2=) میزان نوسانات متغیر وابسته (عملکرد کلزا) را تبیین کردند. حجم آب مصرفی با بالاترین قدرمطلق ضریب بتای 0.563 و آماره t به میزان 2.967 بیش ترین اثر معنی دار در سطح 1 درصد را بر عملکرد گذاشت. در بین متغیرهای وابسته، حجم آب مصرفی با بالاترین قدر مطلق ضریب بتای 1.013- و آماره t به میزان 12.415- بیش ترین اثر منفی و معنی دار در سطح 1 درصد را بر بهره وری آب گذاشت. عملکرد با ضریب بتای 0.427 و آماره t به میزان 8.000 در رتبه ی دوم اثرگذاری بر بهره وری آب کلزا جای گرفت و این اثر در سطح 1 درصد معنی دار بود. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بیش ترین میزان همبستگی تعداد خورجین در بوته و دانه در خورجین هر دو با ارتفاع بوته به ترتیب به میزان های 0.763 و 0.849 محاسبه شدند که حاکی از موثر بودن افزایش ارتفاع بوته در افزایش تعداد خورجین در بوته و دانه در خورجین بود. تمامی صفات اجزای عملکرد همبستگی مثبتی با همدیگر داشتند که نشان می دهد کاهش هر یک از این صفات می تواند اثر زیان باری بر عملکرد کلزا در مزرعه داشته باشند. با توجه به اهمیت دانه های روغنی در کشور پیشنهاد می گردد از نتایج این تحقیق به منظور شناسایی پارامترهای متغیر اثرگذار بر پارامترهای وابسته از جمله بهره وری آب در کم آبیاری قطره ای گیاه کنجد نیز استفاده شود.

evaluation of different levels of drip irrigation water on yield and yield components in canola

introduction drought stress is the most important environmental factor limiting growth and development of plants worldwide. growth reduction due to drought stress has been reported more than other environmental stresses. so far, many studies have been conducted on the relationship and correlation between important agronomic traits in rapeseed, which have introduced 1000-grain weight, number of seeds per pod and number of pods per plant as the most important traits with high correlation in yield. the results showed that the application of drought stress had an effect on the yield components of sesame and the cultivars that were more sensitive to drought stress had a greater decrease in their yield. the aims of this study were to investigate (1) the effect of consumed water volume as the independent variable on other variables of the study, and (2) the effect of total independent variables (yield components and other independent factors) on yield and water productivity (dependent variables). finally, the most important independent variables affecting water productivity and the most sensitive variables to the amount of consumed water were determined.materials and methodsin order to achieve aforementioned objectives of this study, an experiment was conducted during two growing season of 2011-2011 and 2010-2011 in behbahan agricultural research station. the experiment was conducted as randomized complete block design with 4 replications. the applied amount of water in drip irrigation was composed of four levels of 50, 75, 100 and 125% water requirement in main plots and two canola varieties hyola 401 and rgs003 in sub plots were placed.results and discussion the results of the analysis of variance of the regression model showed that the higher absolute value of beta coefficients and t-statistic of each independent variable caused that variable to be introduced as the most sensitive independent variable affecting the dependent variable. therefore, the independent variable of water volume, with beta coefficient of 0.860 and t-statistic of 13.246 had the greatest effect on plant height variable. in terms of yield, the studied variables (the number of pods per plant, the number of seeds per pod, and 1000-seed weight, consumed water volume, flowering period, growth period and plant height) showed 74.1% of variation (r2 = 0.741) of dependent variable (yield of canola). the consumed water volume with the highest absolute value of beta coefficient of 0.563 and t-statistic with 2.967 had the most significant effect on yield at the level of 1%. among the dependent variables, the consumed water volume with the highest absolute value of beta -1.013 and t-statistic at -12.415 had the most significant effect on water productivity at the level of 1%. consumed of water volume with the highest absolute value of beta coefficient of 0.563 and t-statistic with 2.967 had the most significant effect on performance at the level of 1%. the results of pearson correlation coefficient showed that the highest correlation between the number of pods per plant and seed per pod with both plant height were calculated to be 0.763 and 0.849, respectively, indicating that increasing plant height was effective in increasing the number of pods per plant and seed per pod.conclusionthe results of analysis of variance of regression model showed the effect on volume of consumed water as an dependent variable through other variables (number of pods per plant, number of seeds per pod, yield, water productivity, 1000-seed weight, flowering period, growth period and plant height). results showed a significant effect of all variables at the level of 1%, except for the variable of flowering period which had a significant effect but just at 5%. the volume of consumed water by r= 66.2% on grain yield variation in the pods, had the most significant effect on yield components. therefore, seed number in the pods received the most negative effect from reducing water consumption due to drought stress. with increasing the growth period of canola, water productivity showed a significant decrease at 1%. the results of pearson correlation coefficient showed that grain water productivity had a negative and significant correlation at the level of 1% with all variables. the highest correlation between water productivity (r = -0.939) was calculated with volume of consumed water, which indicates the importance of reducing water consumption in increasing canola water productivity.