اثر الگوی ارتباطی خانواده بر گرایش به مصرف مواد با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی در بین دانشجویان

زمینه و هدف: گرایش به مصرف مواد، در وضعیت کنونی جهان معضل بزرگی است که به استعداد افراد در گرفتاری آنان به دام اعتیاد اشاره می‌نماید و می‌تواند متاثر از عوامل و پیشایندهای مختلفی باشد. هدف این پژوهش بررسی اثر الگوی ارتباطی خانواده بر گرایش به مصرف مواد با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی در بین دانشجویان است. روش‌شناسی: این مطالعه با توجه به هدف پژوهش از نوع مطالعات کاربردی و از جهت روش گردآوری اطلاعات نیز به روش پیمایشی و از انواع طرح‌های همبستگی و روش مدل‌یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی در سال تحصیلی 139798 با حجم نمونه 347 نفر و نحوه نمونه‌گیری، خوشه‌ای است. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه الگوی ارتباطات خانواده؛ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﻟﻮﺗﺎنز و ﻣﻘﯿﺎس ﭘﺬﯾﺮش اﻋﺘﯿﺎد وید استفاده شد. داده‌ها با نرم‌افزار spss 22 و لیزرل با استفاده از آزمون مدل‌یابی علی و روش تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.  یافته‌ها: طبق نتایج به دست آمده، بین جهت‌گیری گفت‌وشنود (0/52)، جهت‌گیری همنوایی (0/59) و خودکارآمدی (0/12) با گرایش به مصرف مواد رابطه وجود دارد (0/05>p). ارزیابی مدل با تمامی شاخص‌های برازش درمجموع نشان از برازش قابل‌قبول و مناسب داده‌ها با مدل (0/07 =0rmsea) و (0/92 =cfi) داشتند. در واقع، اثر مستقیم جهت‌گیری گفت‌وشنود و جهت‌گیری همنوایی بر گرایش به مصرف مواد تایید می‌شود. همچنین، اثر غیرمستقیم جهت‌گیری گفت‌وشنود و جهت‌گیری همنوایی از طریق خودکارآمدی تایید می‌شود. نتیجه‌گیری: از آنجا که الگوی ارتباطی خانواده هم به صورت مستقیم و هم از طریق متغیر خودکارآمدی بر گرایش به مصرف مواد دانشجویان اثر دارد، تلاش برای ارتقای خودکارآمدی دانشجویان و توجه به الگوهای ارتباطی خانواده در جهت پیشگیری و کاهش گرایش دانشجویان به مصرف مواد اثربخش خواهد بود.

The Effect of Family Communication Pattern on the Tendency to Use Drugs with a Mediating Role of Self-Efficacy among University Students

Background and objectives: The tendency to use drugs in the current situation of the world is a big problem that points to the susceptibility of people to their addiction and can be influenced by various factors and backgrounds. The aim of this study was to investigate the effect of family communication pattern on the tendency to use drugs with a mediating role of selfefficacy among students. Methodology: In terms of its objectives this study is an applied research study and in terms of data collection procedure it is considered as a survey study which has been conducted using method a variety of correlation schemes and structural equation modeling. The statistical population of this study is all students of Mohaghegh Ardabili University in the academic year 20192020 with a sample size of 347 individuals. The samples were selected using cluster sampling method. The communications model questionnaire, Luthans’ Psychological Capital Questionnaire, and Weed’s Addiction Admission Scale were employed. Data were analyzed using SPSS 22 and LISREL software using causal modeling test and path analysis method. Findings: According to the results, there is a relationship between conversational orientation (0.52), compliance orientation (0.59) and selfefficacy (0.12) with the tendency to use substances (p <0.05). Evaluation of the model with all fit indices in total showed acceptable and appropriate fit of the data with the model (RMSEA = 0.07) and (CFI = 0.92). In fact, the direct effect of conversational orientation and compliance orientation on substance use tendency is confirmed. Also, the indirect effect of conversational orientation and compliance orientation is confirmed through selfefficacy. Results: Since the family communication pattern has a direct effect on students’ tendency to use drugs both directly and through selfefficacy variable, trying to improve students’ selfefficacy and paying attention to family communication patterns will be effective in preventing and reducing students’ tendency to use drugs.