پردازش علل گرایش و راه‌های پیشگیری از جرائم و آسیب‌های تربیتی در منابع درسی «مطالعات اجتماعی» و «تفکر و سبک زندگی» دانش‌آموزان دوره متوسطه

زمینه و هدف: آموزش و پرورش به عنوان یکی از دستگاه‌های‌ مهم‌ و بزرگ‌ نظام می‌تواند سهم بزرگی در تولید امنیت اجتماعی داشته باشد‌. هدف اصلی این پژوهش بررسی علل گرایش و راه‌های پیشگیری از جرائم و آسیب‌های تربیتی در تحلیل محتوای کتب درسی دانش‌آموزان دوره متوسطه می‌باشد. روش‌شناسی: روش پژوهش این مطالعه، روش تحلیل محتوا و واحد تحلیل، «جمله» (عبارت) است. با توجه به این که تاکنون مباحث جرائم و آسیب‌های اجتماعی فقط در کتاب‌های درسی «مطالعات اجتماعی» و «تفکر و سبک زندگی» پایه‌ی هشتم در دوره‌ی اول متوسطه طرح شده است، و برنامه‌های آموزشی و تربیتی مدارس بر مباحث مطرح در این کتاب‌ها متمرکز است، بنابراین جامعه‌ی آماری این پژوهش کتاب‌های درسی «مطالعات اجتماعی» و «تفکر و سبک زندگی» پایه‌ی هشتم دوره‌ی اول متوسطه در سال تحصیلی 1397 است. یافته‌ها: از مجموع عبارت‌های مرتبط با «مولفه‌های آموزش پرداختن به جرائم و آسیب‌های تربیتی» در کتاب‌های درسی «مطالعات اجتماعی» و «تفکر و سبک زندگی» پایه‌ی هشتم دانش‌آموزان، 24/3% مرتبط با «علل گرایش به جرائم و آسیب‌های تربیتی» بیشترین شاخص، «اعتیاد» با 35% و کمترین شاخص «مصرف مشروبات مست‌کننده» با 3% مورد اشاره قرار گرفته است. از مجموع 75/6% مرتبط با «راه‌های پیشگیری از گرایش به جرائم و آسیب‌های تربیتی» بیشترین شاخص استفاده شده «خشم، عصبانیت، پرخاشگری، نزاع» با 44/5% و کمترین شاخص «قاچاق» و نیز «مصرف الکل و شراب» هر کدام با 3/5% اشاره گردیده‌اند. نتیجه‌گیری: نتیجه کلی پژوهش این است که در کتب درسی دانش‌آموزان توجه جدی به علل گرایش به جرایم و آسیب‌های اجتماعی نگردیده است و موارد اشاره شده نیز از یک منطق هدفمند، عقلایی و تدوین شده تبعیت نمی‌کند.

processing the causes of tendencies and the ways to prevent crimes and educational injuries in the textbooks of social studies and thinking and lifestyle among the high school students

background and objectives: education organization, as one of the most important and large systems of the islamic system, can make a great contribution to the production of social security. the main purpose of this study is to investigate the causes of tendencies and the ways to prevent crimes and educational injuries in analyzing the content of textbooks for high school students. methodology: the research method in this study is content analysis and the unit of analysis is sentence (phrase). considering that so far the topics of crimes and social harms have been discussed only in the textbooks of social studies and thinking and lifestyle at the eighth grade in the first year of high school, and the educational programs of the schools are focused on the topics in these books, therefore, the statistical population of this study is the textbooks of social studies and thinking and lifestyle of the eighth grade of the first year of high school in the academic year of 2018. findings: from the total number of phrases related to components of education to deal with crimes and educational injuries in the textbooks of social studies and thinking and lifestyle of eighth grade students, 24.3% are related to causes of tendency to crimes and educational injuries as the most index rate, addiction with 35%, and the lowest index rate of intoxicating alcohol consumption with 3% is mentioned. out of a total of 75.6% related to ways to prevent the tendency to crime and educational injuries. the most used index rate was anger, rage, aggression, conflict with 44.5% and the lowest index was trafficking and alcohol and wine consumption each with 3.5%. results: the general result of the research is that in the textbooks of students, serious attention has not been paid to the causes of the tendency to crimes and social harms, and the mentioned cases do not follow a purposeful, rational and formulated logic.