بررسی و تعیین عوامل موثر بر انتخاب مکان پیاده‌راه‌های شهری (مطالعه موردی: شهر قم)

امروزه پیاده‌راه‌ها یکی از مهم‌ترین عناصر در ساختار فضایی شهرها هستند که می‌توانند مزیت‌های پیاده محوری را به مرحله اجرا درآورند. توسعه پیاده‌راه‌ها یکی از راهبردهای اساسی برای کاهش پیامدهای زیست محیطی زیان‌بار خودرو محوری، افزایش ایمنی افراد پیاده و بهبود محیط شهری می‌باشد. شهر قم به عنوان یکی از کلان‌شهرهای کشور با مشکلات تنزل اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی بسیار مواجه است که نیازمند احیاء و بازآفرینی هست. یکی از راهکارهای افزایش حضور پیاده در شهرها، مکان‌یابی مسیرهای پیاده‌راهی است که در جهت رفع هرچه بیش‌تر نیازهای فرد پیاده عمل کرده و به بیان دیگر در میان چندین مسیر مشابه بین یک زوج مبدا مقصد بهینه باشند. به منظور اثربخشی راهکارهای فوق، شناسایی و  اولویت بندی عوامل موثر بر انتخاب مکان پیاده‌راه‌ها مبتنی بر مدل های سفر در شهر قم ضروری می‌باشد. هدف پژوهش حاضر، در ابتدا ارتقاء پیاده‌مداری با تعیین  عوامل موثر بر انتخاب مساعدترین مسیرها برای اجرای پیاده‌راه‌ها با استفاده از آمار و اطلاعات جذب سفر  سال 1397 در  شهر  قم به عنوان یکی از شهرهای مهم گردشگری مذهبی می‌باشد.  پژوهش حاضر نیز به بررسی ارتباط بین متغیرهای تاثیرگذار بر انتخاب مکان پیاده‌راه با توجه به تمامی انواع سفر با استفاده از روش معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزئی  می پردازد. نتایج معادلات ساختاری نشان داد که متغیرهایی نظیر متغیرهایی نظیر سرانه خودرو، خانوار، جمعیت، درآمد، و مساحت تاثیر به سزایی بر مدل های زیارت، تفریح، و خرید به عنوان مدل های تولید سفر عابران پیاده دارد؛ بنابراین متغیرهایی نظیر سرانه خودرو و دانش آموزان به ترتیب بیشترین و کمترین نقش و اثر را در مدل های سفر  و در نتیجه انتخاب مکان عابران پیاده دارند.

Evaluation and determination of factors affecting the location of urban pedestrian streets (Case study: Qom city)

Today, pedestrian streets are important elements in urban space that can speed up the nonmotorized movement. Development of pedestrian streets is one of the basic strategies to reduce the harmful environmental consequences of motor vehicles, increase the safety of pedestrians, and improve the urban environment. Recently, City of Qom has faced up many economic, social and environmental degradation problems that need to be rehabilitated and recreated. Regarding the issues, one of the ways to increase the presence of pedestrians in cities is to select pedestrian locations appropriately that optimize the routes between the trip origindestination. In order to facilitate this importance, identifying and prioritizing the factors affecting the choice of pedestrian location based on trip purposes in the City of Qom is vital. Thus, the goal of this study is to promote walking using the factors influencing the location of pedestrian streets. In order to reach the goal, the present study firstly employs the transport and landuse data and information of the city of Qom as a cultural and religious center of the country based on the trip attraction data in 2018. Secondly, it identifies the relationship between factors affecting location of pedestrian streets using the structural equation modeling (SEM) based partial least squares (PLS) method. Therefore, the results of PLS method revealed that factors such car ownership, household, population, income, and area have a positive effect on pilgrimage, recreational, and shopping trips. Finally, variables such as car ownership and students have the most and the least effects on trips and the choice of pedestrian location, respectively.