بررسی مواریث ژئوفرم‌های یخچالی کواترنر و تغییرات سیستم‌های مورفوکلیماتیک و مورفودینامیک در حوضۀ خضرآباد یزد

در ایران مرکزی و در ارتفاعات آن، به‌ویژه در‌ دره‌های کوهستانی، لندفرم‌هایی مشاهده می‌شوند که به‌وجودآمدن آن در شرایط و سیستم آب و هوایی کنونی امکان ندارد‌. بیشتر پژوهشگران، این لندفرم‌ها را مربوط به دوره‌های یخچالی کواترنر و عملکرد یخ‌ها می‌دانند. در این پژوهش به بررسی آثار یخچالی و تغییرات سیستم‌های مورفوکلیماتیک و مورفودینامیک در حوضۀ آبریز خضرآباد در ایران مرکزی، در درۀ خضرآباد در غرب شهر یزد، پرداخته شده است. بر اساس نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی، عکس‌های هوایی، dem با قدرت تفکیک 20‌ متر، همچنین دو بار بازدید میدانی از منطقه و بررسی نقشه‌ها با سامانۀ gps، آثار ژئومورفیک فرایندهای مربوط به دوره‌های یخچالی شناسایی و بررسی شد. یافته‌ها نشان می‌دهد‌ تعداد 15 سیرک بزرگ و کوچک به همراه درۀ عریض خضرآباد از آثار کاوشی یخچال‌های کواترنر است. آثار تراکمی این دوره در این حوضه شامل مورن، یخرفت، تیلیت و رسوب‌های یخچالی است. وجود تیلیت‌ها به شکل دگرشیب بر سنگ بستر و قرار‌گیری یخرفت‌ها بر روی آن‌ها نشان‌دهندۀ‌ وجود حداقل دو فاز یخچالی در این منطقه و احتمالاً در سراسر ایران مرکزی است. این رسوبات با تاثیر از عملکرد گسل‌ها در دوران جدید – نئوتکتونیک در برخی نقاط دره حالت خطوارگی پیدا کرده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد‌ دو دورۀ یخچالی، احتمالاً گونز و وورم، در این منطقه حاکمیت داشته است و قلمرو یخچالی بین ارتفاعات 2000 تا 3000‌‌ متری و جنب یخچالی از 2000 متر تا مرز 1560 متر خط تعادل آب و یخ گسترش پیدا می‌کرده است. پایین‌تر از آن مورفودینامیک فلوویال حاکمیت داشته است.

Studding Geomorphological Heritages of Quaternary Glaciers and Changes in Morphoclimatic and Morphodynamic Systems in the Khezrabad Basin –Yazd

In central Iran, and at its heights, especially within mountainous valleys, there are landforms that cannot be found in the current climate conditions. Most researchers find these landforms related to Quaternary glacial periods and ice performance. In the research, we will try to find and justify glacial landforms in the Qezrabad basin. Qezrabad basin located in the southwest of Yazd city in the west slopes of Shirkuh Mountain along 31° 48´ 7" to 32° of northern latitudes and 53° 49´ 42" to 54° of eastern longitudes. This research has been performed on the basis of field studies and direct observation of glacial landforms. But, we studied topographical and geological maps and also aerial photographs, at first. The resulted information of the maps was controlled with GPS system in the field. Results showed two major erosional processes occurred in the Qezrabad basin at the base of a glacier. First, deposition process includes moraines, tills, tillite, and erratic. The second process of erosion involves the abrasive action involve QezrAbad broad valley and cirques. Results show glacial traces for two periods, probably the first and the latest In the Qezrabad basin in Pleistocene. Tillites laid as unconformity layer on the bedrock (shale stone) indicate the first glaciation, and tills and moraine on the slope and aside of the river indicate the latest. Besides, erosions, glacial sediments, broad valley, and cirques are additional heritages to confirm glaciated the basin. Erosions have descended to the height 1560 meters. The height is the boundary of glacier setting in quaternary in the Qezrabad basin. As a result, the setting of morphoclimatic and morphodynamic for glacier period in comparison with present so that the glacier setting has been replaced with subglacier setting.