ژئوتوریسم: شاه‌کلید حفاظت و ساماندهی توانمندی‌های جوامع محلی با نمونه‌هایی از شمال غرب ایران

همه شواهد و قرائن درباره روستاها و جوامع محلی ایران، حاکی از نابودی تدریجی توانمندی‌های آنهاست؛ پدیده‌ای که مهاجرت بیش از پیش ساکنان این مناطق را به سوی شهرها به دنبال داشته است. ژئوتوریسم که بر نگاهداری و حمایت از ابعاد پنج‌گانه اساسی ویژگی‌های جغرافیایی یک ناحیه، یعنی محیط، فرهنگ، زیبایی، علم، آموزش و بهزیستی مردم محلی تاکید دارد، نقش ویژه‌ای در حفظ توانمندی‌های جوامع محلی ایفا می‌کند. این پژوهش سعی دارد با معرفی بعضی ژئوسایت‌ها و ژئومورفوسایت‌های شمال غرب ایران، نقش توسعه یا نابودی محوطه‌های ژئوتوریستی را در حفاظت و ساماندهی توانمندی‌های جوامع محلی تبیین کند. روش‌شناسی پژوهش مبتنی بر بررسی ادبیات موضوع، بهره‌گیری از تجارب ارزنده سایر کشورها و پژوهشگران عرصه گردشگری، شناسایی و تحلیل مسائل ژئوتوریستی بعضی محوطه‌های ژئوتوریستی شمال غرب ایران با بهره‌گیری از تکنیک‌های تحلیل چشم‌انداز و درنهایت تبیین جایگاه ژئوتوریسم در حفاظت و ساماندهی محوطه‌های ژئوتوریستی است. بررسی وابستگی‌های جوامع محلی در محوطه‌های بررسی‌شده به تغییرات محیطی و تاثیرپذیری پایایی یا نابودی سرمایه‌های ژئوتوریستی از این تغییرات، نشان داد ویژگی‌های ذاتی ژئوتوریسم، همانند محیط‌محوری، بهره‌وری، حفظ منابع، احترام به سنن و فرهنگ محلی، کیفی‌نگری، هم‌افزایی، مشارکت، آگاهی‌بخشی، نفع اقتصادی، حفظ تمامیت و درنهایت رضایتمندی، همگی بر حفاظت‌محوری آن و بهره‌برداری همراه با توسعه پایدار دلالت دارند.