ارزیابی تناسب اراضی برای کشت برنج در استان زنجان در قالب مدل فائو و با استفاده از تکنیک‌ تلفیقی ahp-topsis در محیطgis

ارزیابی تناسب اراضی برای محصولات کشاورزی یکی از اقدامات ابتدایی و ضروری در توسعه پایدار، جلوگیری از تخریب اراضی و حفاظت از منابع زیستی برای استفاده آیندگان است. در این زمینه و با توجه به اهمیت برنج به عنوان محصولی استراتژیک در کشور، اقدام به ارزیابی تناسب اراضی در استان زنجان با استفاده از قابلیت های ترکیبی سیستم اطلاعات مکانی (gis) و روش های تصمیم گیری چندمعیاره (mcdm) در قالب مدل فائو شد. در این پژوهش با توجه به نظرات کارشناسان مربوطه و مطالعه طرح ها و پژوهش های پیشین، از 4 شاخص زیست محیطی (منابع تامین آب، متغیرهای اقلیمی، خاک، توپوگرافی) و 5 شاخص اجتماعی اقتصادی (نیروی کار انسانی و ماشینی، فاصله از جاده و بازار، تعداد شرکت های تعاونی) برای مدل سازی تناسب اراضی استفاده شد. برای وزن دهی و تجمیع لایه ها، به ترتیب از روشahp و روش رتبه بندی براساس تشابه به حد ایده آل (topsis) استفاده و در مرحله بعدی نتایج به دست آمده بر اساس مدل پیشنهادی فائو و یک کلاس به عنوان مناطق دارای محدودیت، طبقه بندی شدند. در نقشه اولیه تناسب اراضی به دست آمدهاز شاخص های زیست محیطی 114.36 کیلومتر مربع (0.51%) و در نقشه نهایی بعد از تجزیه و تحلیل اجتماعی اقتصادی 73 کیلومتر مربع (0.33%)، به عنوان کلاس کاملاً مناسب (s1) شناخته شد. دقت کلی نقشه اولیه و نهایی در مقایسه با نقشه کاربری اراضی منطقه به ترتیب 74.7% و 89.3% به دست آمد. بر اساس یافته های پژوهش حاضر مهمترین پارامترهای ارزیابی تناسب اراضی برای برنج به ترتیب منابع تامین آب، اقلیم، خاک، ماشین آلات کشاورزی و توپوگرافی بوده، همچنین کمبود منابع آبی و شوری خاک از مهمترین موانع کشت برنج در منطقه مورد مطالعه به شمار می آیند.

Land Suitability Evaluation for Rice Cultivation Using AHPTOPSIS Methods Based on FAO Model in GIS Environment (Case study: Zanjan province)

Land suitability evaluation for agricultural products is one of the important initial works for sustainable development, prevent land degradation and biological resources conservation for the future. With respect to theimportance of rice as a strategic product in the country, this paper presents a land suitability evaluation model based on FAO framework in Zanjan province using of Geographic Information System (GIS) and multicriteria decisionmaking. In this study, 4 environmental parameters (water resources, climate, soil, topography) and 5 socialeconomic parameters (human and machine labor, distance from roads and markets, the number of cooperatives) were used for land suitability evaluation. AHP and TOPSIS method were used respectively for determining the relative weight of factors and their aggregation. Next, the resulted map was classified based on FAO framework and a class as constraints area. According to the results, from environmental perspective 114.36 km2 (0.51%), and after removing unsuitable environmental areas, from thetotal suitable area, from socioeconomic perspective 73 km2 (0.33%) were identified as ahigh suitable class (S1). The overall accuracy of the first and final map compared to land use map 74.7% and 89.3% was obtained. According to our finding, most important parameters in land suitability evaluation for rice cultivation are water resources, climate, soil, machinery labor and topography and also the lack of water and soil salinity are the main obstacles to rice cultivation in the province.