پتانسیل خروجی آب از چین خوردگی های زاگرس به حوضۀ آبریز خلیج‌‎فارس

بر اثر شکل‌گیری تنگ‌ها در رشته‌کوه زاگرس آب فراوانی به حوضۀ خلیج‌فارس هدایت می‌شود که در صورت نبودن تنگ ها، آب ها موازی با چین خوردگی های زاگرس، به سمت جنوب شرق هدایت می شدند. هدف از پژوهش حاضر برآورد آب انتقال‌یافته با تنگ‌های زاگرس است. به این منظور از نقشه‌های 1:50000 توپوگرافی، 1:100000 زمین‌شناسی، مدل رقومی ارتفاع ایران و منابع کتابخانه‌‌ای استفاده شد؛ بنابراین در این پژوهش لایۀ ایستگاه‌های هیدرومتری انتخاب و به‌عنوان نقطۀ خروجی، زیرحوضه‌های مسلط به آنها استخراج شد. در پژوهش حاضر روابط بین بارش با ارتفاع هر حوضه برآورد و بر‌اساس آنها لایه‌های هم‌بارش و متوسط بارش هر زیرحوضه محاسبه شد. با در نظر گرفتن وسعت زیر‌حوضه‌ها حجم بارش دوره‌های مدنظر برآورد و با دبی‌های ایجاد‌شده مقایسه و تجزیه‌و‌تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که با جریان‌های ناودیسی رشته‌کوه زاگرس، 110،695 میلیارد متر‌ مکعب آب به خلیج‌فارس هدایت می‌شود. در‌میان پنج حوضۀ گیلوان، سیمره، سرتنگ دولاب، قره آغاج و دز زیرحوضه‌هایی که دبی کم دارند در دامنه‌های شرقی و زیرحوضه‌های با دبی زیاد در دامنه غربی تراست اصلی زاگرس واقع شده‌ است. علت تفاوت در دبی دو دامنه را می‌توان در چند ویژگی زاگرس ردیابی کرد: 1- شیب دامنه‌های کوهستانی؛ 2- موقعیت دامنه‌ها نسبت به جریان‌های ورودی؛ 3- کارست و گسل‌خوردگی. هرچند حجم دبی حوضه‌های شرقی نسبت به دبی حوضه‌های غربی کمتر است، زمان آبدهی آنها طولانی‌تر است.

the potential of water outflow from the folds of zagros mountains to the persian gulf watershed

the zagros mountain range channels a significant volume of water towards the persian gulf basin due to the presence of gorges, diverting it from a potential southeast trajectory parallel to the zagros folds. this study aimed to assess the water flow through the zagros straits, utilizing 1:50,000 topographic and 1:100,000 geological maps, iran's digital elevation model (dem), and various library sources. hydrometric stations were used as the starting point and their associated sub-basins were delineated. the relationship between precipitation and elevation in each basin was analyzed to extract the precipitation layer of each sub-basin and calculate its average precipitation. considering the sub-basin areas, the precipitation amount over a specific period was estimated and compared with the recorded discharges. the findings revealed that approximately 110,695 billion cubic meters of water were channeled to the persian gulf via the tidal currents of the zagros mountains. notably, the sub-basins with lower discharge relative to the received precipitation, including gilvan, simre, sartang dolab, qara aghaj, and dez, were situated to the east of the zagros main thrust, while those with higher discharge were located to the west. this disparity in discharge on either side of the zagros main thrust could be attributed to various mountain features, such as land surface slope, position in relation to incoming streams, karst, and faulting.