تبیین تغییرات مکانی ریزگردهای تهران با رویکرد کیاس در معرفت شناسی فضایی

ریزگردهای ورودی به کلانشهر تهران از الگوی خاصی پیروی می‌کند که در پژوهش حاضر علل آن در دورۀ زمانی 2005 تا 2017‏‎ بررسی می‌شود. داده‌های استفاده‌شده در این پژوهش شامل روزهای ‏وقوع ریزگردها و داده‌های ایستگاه‌های سینوبتیک تهران بوده است. در این مطالعه از مدل رهگیری بسته‌های هوا (hysplit)، شاخص‌های آشکار‌سازی ریزگردها و تعیین خصوصیات شیمیایی گرد و غبار (از‌جمله عناصر اصلی و کمیاب از پهنه‌های انتخابی از روش فولوئورسنس اشعۀ ایکس xrf) استفاده شده است. یافته‌ها نشان داد که منشا اولیۀ ریزگردهای ورودی به تهران در منطقه‌های بیابانی و خشک کشور‌های غرب و جنوب غربی ایران قرار دارد. بخش اعظم منابع خارجی ریزگرد مانند صحاری شمال عربستان و صحاری شرق آفریقا پدیده‌های جدیدی نیست و به رخداد ریزگردها در دوران جدید مربوط نمی‌شود، بلکه از گذشته فعّال بوده‌ است و هیچ‌گاه از منطقه‌های داخلی ایران، شبیه تهران عبور نمی‌کردند که علت آن را باید در خشک‌شدن تالاب‌ها و دریاچه‌های داخلی جست‌وجو کرد. به‌طور کلی، تغییرات فراوانی مسیر ریزگرد‌ها و ارتباط آنها را با منابع ورودی نمی‌توان تبیین کرد؛ اما بیشتر به نظر می‌رسد که سیستم حرکتی ریزگردها در‌صدد برقراری نظمی‌عمیق‌تر است؛ زیرا ورودی مواد به سیستم دینامیکی ریزگردها در‌طول حرکت تغییر کرده است؛ در‌حالی که در مبدا و شروع سیستم ریزگردها تغییرات چشمگیری رخ نداده است.

analyzing spatial dust changes in tehran using chaos theory in spatial epistemology

this research investigated the specific patterns of dust influx into the metropolis of tehran from 2005 to 2017. the study utilized the data on dust occurrence days and synoptic station data in tehran. the research methodology involved employing the hysplit trajectory model, as well as dust detection indices, and determining the chemical properties of dust, including main and rare elements, by using the x-ray fluorescence (xrf) method. the findings indicated that the primary source of dust entering tehran originated from desert regions and vast, arid areas outside the country. external sources of dust, such as the north arabian sahara and the east african sahara, have been active since ancient times and are not solely related to modern dust occurrences. the cause of their impact on tehran could be attributed to the desiccation of internal lagoons and lakes. the changes in the frequency of fine-dust trajectories could not be solely explained by their connection with external sources. instead, it appeared that the micro-particle movement system was striving to establish a deeper order, which was not solely influenced by changes in the origin and destination of the particles. rather, the entry of fine particles into this movement system had undergone changes during their movement within the system.