تحلیلی بر شرایط توسعه و عملکرد اثربخش اقامتگاه‏های بومگردی در نواحی روستایی پیرامون تالاب زریوار شهرستان مریوان مبتنی بر رویکرد سیستمی مدیریت گردشگری

نواحی روستایی حوزۀ تالاب زریوار شهرستان مریوان استان کردستان، حوزه‌ای بکر و پرطرفدار برای گردشگری روستایی است. در سال‌های اخیر چندین اقامتگاه بوم‌گردی در آن احداث شده است. این پژوهش در چارچوب رویکرد سیستمی مدیریت توسعه‏ای فعالیت‏های گردشگری با هدف بررسی وضعیت موجود، شناخت شرایط و لوازم موثر بر عملکرد اثربخش و توسعۀ اقامتگاه بومگردی در حوزۀ تالاب زریوار انجام شده است. برآیند آن ارائۀ راهکارهای کاربردی متناسب با وضع موجود به‌منظور پایداری این کسب‌و‌کارها و اثربخشی و موفقیت عملکردی اقامتگاه بومگردی در منطقۀ موردمطالعه است. روش پژوهش کاربردی حاضر، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر گردآوری داده‏ها با مطالعات اسنادی در بخش نظری و در بخش پیمایشی بر انجام مصاحبه‏های نیمه‏ساختارمند، توزیع پرسشنامه و مشاهدۀ مستقیم است. برای تحلیل وضع موجود با ماهیت کمی-کیفی از گروه دلفی (28 نفر از تمامی ذی‏نفعان و دست‏اندرکاران عرصۀ توسعۀ گردشگری و بوم‌گردی؛ انتخاب به شیوۀ هدفمند) بهره گرفته شده است. تجزیه‌و‌تحلیل داده‏ها (در بخش کیفی با تکنیک تئوری بنیادی و در بخش کمی برای تایید و تعمیم‏پذیری یافته‏های کیفی با استفاده از آزمون تحلیل مسیر) نشان‌دهندۀ آن بود که ضعف برنامه‏ریزی، سیاست‌گذاری و مدیریتی (در هر دو عرصۀ گردشگری و توسعۀ اقتصادی روستایی) با بار کلی 0.842 اثرگذارترین مولفه است و این موارد در مراتب بعدی قرار دارند: نامناسب‌بودن محیط کسب‌وکار منطقه، مدیریت امنیتی مرز، ضعف امکانات رفاهی، اقامتی و خدماتی، ضعف اطلاع‎رسانی، آموزش و تبلیغات، ناپایداری اکوسیستم تالاب، کمبود سرمایه، ضعف‌های اجتماعی-فرهنگی جامعۀ محلی، ضعف منظر، نما و معماری روستاهای حوزۀ تالاب، ضعف جاذبه‏ها در بخش عرضه و نارسایی‎های مرتبط با نیازها و عملکرد گردشگران در بخش تقاضا. در بخش توسعۀ عمومی و سامان‌دهی نظام گردشگری منطقه، نارسایی‌ها و ضعف‏های متعددی در قالب مولفه‏های مدیریت و سازمان‌دهی نهادی، اثربخشی اقتصادی، آموزش (اثرگذارترین مولفه با بار کلی 0.603)، بازاریابی و جذب تقاضا، مدیریت زیست‌محیطی، یادگیری و تخصص محوری، طراحی و معماری در برگیرندۀ سه بعد سیاست‌گذاری و برنامه‏ریزی، توانمندسازی منابع انسانی (اثرگذارترین مقوله با بار کلی 0.453) و تجربه‏گرایی و خلاقیت محوری در بخش تخصصی و حوزۀ بومگردی‏ها به‌عنوان عوامل و شرایط اثرگذار بر توسعه و اثربخشی اقامتگاه بومگردی و پایداری و ارزش‌افزایی آنها شناسایی شدند.

an analysis of the development conditions and effective performance of ecotourism residences in the rural areas around the zarivar wetland in marivan city

the current research has been conducted to investigate the current situation and theconditions affecting the effective performance and development of ecotourismaccommodation in the rural areas of the zarivar wetland area of marivan city as a pristineand popular area of rural tourism in kurdistan province. providing practical solutionsappropriate to the existing situation to sustain these businesses and the effectiveness andfunctional success of the ecotourism residence in the study area are the main functions thestudy seeks to offer. the current applied research has been implemented using a descriptiveanalyticalmethod based on data collection in the theoretical part with documentary studies and in the survey part by conducting semi-structured interviews, distribution ofquestionnaires, and direct observation in line with the analysis of the existing situation with aquantitative-qualitative nature. a delphi group (28 people from all the stakeholders and thoseinvolved in the development of tourism and ecotourism, selected in a targeted manner) hasbeen selected. the analysis of the data in the qualitative part using the fundamental theorytechnique and in the quantitative part using the path analysis test showed that, in the sector ofgeneral development, the weakness of planning, policy-making, and management (bothtourism and rural economic development) as the most effective component, theinappropriateness of the business environment of the region, border security management, theweakness of amenities, accommodation and services, the weakness of information, educationand advertising, the instability of the wetland ecosystem, the lack of capital, the socio-culturalweaknesses of the local community, the weakness of the landscape, the appearance andarchitecture of the villages in the wetland area, the weakness of attractions in the supplysector and the inadequacies related to the needs and performance of tourists in the demandsector were the most effective factors. moreover, organizing the tourism system of the regionand numerous inadequacies and weaknesses in the form of institutional management andorganization components, economic effectiveness, education (the most effective component),marketing and demand attraction, environmental management, learning and core expertise,design and architecture including the three dimensions of policy and planning, empowermentof human resources and empiricism and central creativity in the specialized sector and field ofecotourism, were identified as factors and conditions affecting the development andeffectiveness of ecotourism accommodation and their sustainability and value addition.