تحلیل شکل مجرا و ارزیابی قدرت رودخانه‌ گیوی‌چای (از حدفاصل سد گیوی تا الحاق به رودخانه‌ قزل‌اوزن)

رودها در مسیر خود الگوهای متفاوتی دارند و شناخت این الگوها به پژوهشگران در درک و پیش‌بینی واکنش‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی و عوامل طبیعی رودخانه کمک می‌کند؛ به علاوه در تجزیه‌وتحلیل‌های مورفولوژیکی، قدرت جریان، از مهم‌ترین عوامل محسوب می‌شود؛ بنابراین هدف این پژوهش، تحلیل شکل مجرا و ارزیابی قدرت رودخانه در دوره‌های بازگشت مختلف و همچنین برآورد تنش برشی در رودخانه‌ گیوی‌چای با استفاده از تصویر لندست هشت، نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی، داده‌های هیدرولوژیکی و میدانی است. برای دستیابی به اهداف، از شاخص‌های مورفولوژیکی و روش‌های تحلیل قدرت کل، قدرت مخصوص رودخانه و تنش برشی موجود استفاده شد. محاسبه‌ مقدار ضریب خمیدگی نشان داد الگوی رودخانه در بازه‌ اول و سوم به‌صورت سینوسی و در بازه‌ دوم به‌صورت پیچان‌رودی است و با توجه به مشخصه‌های زاویه‌ مرکزی، بازه‌ اول و دوم به‌صورت پیچان‌رود بسیار توسعه‌یافته و بازه‌ سوم به‌صورت پیچان‌رود توسعه‌یافته است؛ همچنین با توجه به نتایج پژوهش، بیشترین میزان قدرت کل رودخانه در بازه‌ اول و در مقاطع 4، 5 و 6 است و قدرت مخصوص رودخانه در مقاطع بازه‌ سوم و مقاطع 2، 1، 5 و 6 زیاد است؛ در حال حاضر نیز به علت مقاومت کم سازندهای لیتولوژی در این مقاطع، فرسایش بستر و کنار رودخانه مشهود است. کمترین قدرت مخصوص رودخانه به دلیل وجود عرض زیاد رودخانه و شیب کم بستر در مقاطع 12 و 13 بوده است. بیشترین میزان تنش برشی موجود نیز، در بازه‌ اول و در مقاطع 5، 6 و 2 و کمترین مقدار تنش برشی در مقاطع 12 و 13 است. در حالت کلی، شکل‌گیری الگو و دینامیک مجرا در گیوی‌چای متاثر از دبی، مقاومت لیتولوژیکی بستر و کناره‌ رودخانه و دخالت‌های انسانی (مانند تجاوز به حریم بستر رود، احداث پل‌ها و ریختن زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی) است.

Analysis of Channel Form and Evaluation of the Givi Chay River Power (from Givi Dams to the Annex to the Ghezelozan River)

Rivers have different patterns along their path, and understanding these patterns could help researchers understand and predict the responses of human activities and natural factors of the river. In addition, in the morphological analysis, the flow power is one of the most important parameters. Therefore, the purpose of this study was to analyze the channel form and to evaluate the river power in different return periods as well as to estimate the shear stress in the Givi Chay River using Landsat 8 images, topographic maps, geology, hydrological, and field data. Morphological and hydrological indices, as well as methods for analyzing the total river power, river specific power, and shear stress, were used to achieve the purpose of the study. The calculation of the bending coefficient showed that the river pattern was sinusoidal in the first and third intervals and was meandering in the second interval. According to the central angle characteristics, the first and the second intervals were in the highlydeveloped meandering form and the third interval was in the developed meandering form. Also, according to the results of the study, the highest amount of the total river power was in the first interval at the 4th, 5th, and 6th sections. The specific strength of the river was high in the third intervals and the 2nd, 1st, 5th, and 6th sections. At present, due to the low strength of the lithological formations in these sections, the erosion of the riverbed is observed in these sections. The lowest specific power was due to the high river width and low bed slope at sections 12 and 13. The highest amount of shear stress was in the first interval in sections 5, 6, 2, and the lowest shear stress was in sections 12 and 13. In general, channel formation and channel dynamics in the Givi Chay River were influenced by discharge, lithological resistance of the riverbed, and human interference (encroachment on the riverbed, construction of bridges, and dumping of construction waste and debris).