تحلیل مورفوتکتونیکی شکل‌گیری چاله‌های کویری دامنه‌های جنوبی و جنوب شرقی شیرکوه در پلیو - کواترنری

اشکال مورفوتکتونیکی متعدد و متنوعی براثر فعالیت گسل دهشیر و گسل‌های ریدل درجه 2 و 3 منشعب از آن و در امتداد آنها، در پلیو-کواترنری به وجود آمده است. مهم‌ترین آنها، چاله‌های ساختمانی ابرقو و تاغستان در امتداد گسل‌های مشتق‌شده از گسل دهشیر در ناحیه‌ غربی و چاله‌های کوچک‌تر و متعدد دیگری چون رشکوییه، ارنان، چاه‌شیر و چاه‌ترش در امتداد گسل‌های بخش شرقی گسل دهشیر است. هدف این پژوهش، بررسی چاله‌های ناحیه‌ شرقی گسل دهشیر در جنوب و جنوب شرق شیرکوه در جنوب شهر یزد است. نتایج نشان داد این چاله‌ها مانند بسیاری دیگر از چاله‌های بسته‌ ایران مرکزی ازجمله گاوخونی، به دلیل تراکشش یک حوضه‌ کشیده-جداشده به وجود آمده‌اند. منطقه‌ مطالعه‌شده در یک زون برشی میان دو گسل راستبر فعال دهشیر-بافت و رفسنجان-انار قرار دارد. چرخش پادساعتگرد بلوک گسله بین دو گسل یادشده، مناطق کششی محلی را ایجاد کرده و کاهش ضخامت پوسته را سبب شده است. این امر موجب بالاآمدگی منحنی زمین‌گرمایی و ذوب بخشی شده و ولکانیسم محلی پلیوسن به بعد را به وجود آورده است. در پی این پدیده، گنبدهای داسیتی متعددی در امتداد و تقاطع گسل‌ها در جنوب و جنوب شرق شیرکوه و چین‌خوردگی رسوبات میوسن شکل گرفته است. فعالیت گسل‌ها همراه با بالاآمدگی گنبدها به تقطیع سطح هموار پیشین انجامیده و در بعضی نقاط فرونشینی بخش‌هایی از منطقه را سبب شده و چاله‌های ساختمانی متعددی را به وجود آورده است.

The Morphotectonic Analysis of the Formation of Playa Depressions of the South and Southeast of Shirkouh Mountain in Plio-Quaternary

Various morphotectonic landforms have been created by the activity of the Dehshir Fault and the 2nd and 3rd degree Riddle faults in PlioPleistocene. The most important of these can be the structural depressions of Abarghoo and Taghestan along the faults derived from the Dehshir Fault in the west and smaller and numerous other depression such as Rashkouieh, Ernan, Chah Shir and Chah Torsh along the eastern faults of the Dehshir Fault. The purpose of this study was to investigate the western depressions of the Dehshir Fault in the south and southeast of Shirkouh Mountain in the south of Yazd city. The results showed that these depressions, like many other closed depressions in central Iran including Gavkhuni, have been formed due to the transtension of a stretchedseparated basin. The study area was located in a cutting zone between the two active dextral faults of DehshirBaft and RafsanjanErnan. The counterclockwise rotation of the fault block between the mentioned two faults has created local extensional zones and reduced the crustal thickness. This has uplifted the geothermal curves and partial melting and created local postPliocene local volcanism. Following this phenomenon, several dacitic domes have formed along the fault strike and intersection in the south and southeast of the Shirkouh Mountains and the folding of Miocene sediments. The activity of the faults, along with the rise of the domes, has led to the fragmentation of the previous smooth surface, and has caused the subsidence of some parts of the area and created several structural depressions