مدل‌سازی احتمالاتی در بررسی عوامل موثر بر ایجاد رودشکن‌ها نمونه پژوهش: کمربند کوهستانی زاگرس، حوضۀ قلعه شاهرخ

رودشکن‌ها از لندفرم‌های پرشیب رودخانه‌ای هستند که در تحول سیستم‌های رودخانه‌ای اهمیت دارند. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر بر ایجاد رودشکن و تعیین مناطق مستعد ایجاد رودشکن در حوضۀ قلعه شاهرخ با استفاده از روش رگرسیون لجستیک باینری انجام شده است. بدین منظور عوامل موثر بر ایجاد رودشکن انتخاب شدند و سپس ارتباط آنها با پراکنش رودشکن‌ها بررسی شد؛ در ادامه متغیرهای تاثیرگذار و میزان تاثیر آنها بر رودشکن تعیین و مدل پیش‌بینی با رگرسیون لجستیک روی این متغیرها انجام شد. نتایج آزمون درست‌نمایی در مدل ارائه‌شده نشان می‌دهد زمین‌شناسی و فاصله از مرزهای سازندهای زمین‌شناسی در مدل معنادارند. تحلیل نتایج نشان می‌دهد با کاهش مقدار در شاخص‌های بریدگی و سطوح هم‌پایه، فاصله از مرزهای سازندهای زمین‌شناسی و با افزایش برش عمودی احتمال وجود رودشکن افزایش می‌یابد. درباره سایر عوامل استفاده‌شده، رابطه‌ای دیده نشد. دقت 87درصدی داده‌های آزمون در نمودار راک بیان‌کننده دقت زیاد مدل در تشخیص درست نقاط رودشکن در حوضه قلعه شاهرخ است. نتیجۀ شاخص یودن برای داده‌های آزمون 0.66 است که ارائه اطلاعات درست از وضعیت احتمال نقاط رودشکن به‌ویژه برای داده‌های آزمون مدل را نشان می‌دهد. نتیجه ضریب توافق کاپا برای داده‌های آزمون 0.60 است که تطابق و توافق هر دو روش را با مقادیر مشاهداتی نقاط رودشکن نشان می‌دهد. براساس نتایج این پژوهش، سازندهای زمین‌شناسی و توپوگرافی در رخداد رودشکن‌ها در منطقه مطالعه‌شده نقش مهمی دارند و رگرسیون لجستیک نیز، مدل مناسبی برای پیش‌بینی وقوع رودشکن است.