تحلیل رگبارهای ساعتی به‌منظور استخراج هیتوگراف طرح به روش هاف مطالعه موردی: استان خوزستان

نخستین گام در مدیریت علمی منابع آب، شناخت دقیق جنبه‌های مختلف بارش است. یکی از جنبه‌های اصلی مطالعات مربوط به بارندگی، تهیه منحنی هاف در هر منطقه، به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. این کار به تصمیم‌گیرندگان در مدیریت موثر منابع آب کمک می‌کند که به‌نوبه خود به مدیریت موثر منابع آب شیرین منتهی می‌شود. هدف پژوهش حاضر، رسم منحنی‌های هاف و هیتوگراف رگبار در استان خوزستان است. بدین منظور از داده‌های باران‌نگار ثبات در ایستگاه‌های ایذه، ایدنک، عبدالخان و اهواز استفاده شد. در کل تعداد 1811 رگبار ثبت‌شده در بازه زمانی 1345 تا 1395 در فصول مختلف در 5 کلاس زمانی دسته‌بندی شدند. برای هر دسته، در هر فصل، منحنی‌های هاف با استفاده از تجمیع رگبارها رسم شد. نتایج نشان داد دسته‌بندی در فصول و در کلاس‌های زمانی، معنا‌دار است. ‌منظور مقایسه الگوی ریزش رگبارهای ایستگاه‌ها، سه شاخص s، i و q تعریف شدند که نسبت بارش تجمعی را (به‌ترتیب در 25، 50 و 75 درصد مدت دوام رگبار) از منحنی احتمال 0.1 به مقدار نظیر احتمال 0.5 در نظر می‌گیرند. نتایج نشان داد شاخص s بیش از i و هر دو بیش از شاخص q بوده است. بازه تغییرات شاخص s، از 9.63 (برای مدت دوام کمتر از 2 ساعت در بهار و ایستگاه عبدالخان) تا 1.47 (برای بارش‌های 12 تا 24 ساعت فصل بهار در ایستگاه ایدنک) بود؛ در حالی که شاخص q از 1.44 (برای بارش‌های 6 تا 12 ساعت در بهار و ایستگاه عبدالخان) تا 1.03 (برای بارش‌های با مدت دوام کمتر از 2 ساعت در بهار و زمستان در ایستگاه اهواز و بهار در ایدنک) تغییر می‌کند. تغییرات مقدار شاخص i در بازه 2.12 (0 تا 2 ساعت در زمستان و در عبدالخان) تا 1.07 (2 تا 6 ساعت بهار اهواز) بود. برای هر منحنی هاف، هیتوگراف رگبار طرح با استفاده از منحنی احتمال 50% استخراج و ارائه شد.

Analysis of Hourly Storms for the Purpose of Extracting Design Hyetographs using the Huff Method

This study aims at plotting the Huff curves and designing storm hyetographs in the stations of Izeh, Idonak, Abdolkhan and Ahvaz. A total of 1811 recorded storms in the period 19662016 in different seasons were classified into five distinct time groups according to their rainfall duration. The Huff curves were plotted for each class in each of the seasons using the whole set of storms. Results showed that classification of storms led to a better distinction of rainfall pattern in different seasons and durations. In order to compare the time distribution of rainfalls, three indices of S, I, and Q were defined that consider the ratios of nondimensional cumulative rainfall curves from the 10% probability Huff curve obtained in the 25%, 50%, and 75% of time durations to their corresponding values from the 50% probability Huff curve. The results showed that in the four mentioned stations, the values of S index were greater than I, and both of them were greater than Q. The range of S index varied from 1.47 (in Idonak station for spring storms having the duration between 1224 hours) to 9.63 (in Abdolkhan station for spring storms with the duration of less than 2 hours). Whereas the range of Q index varied from 1.03 (in Ahvaz station for spring and winter rainfalls having the duration of less than two hours, and in Idonak station for spring storms with the duration of less than two hours) to 1.44 (in Abdolkhan station for spring storms with the duration of 612 hours). The range of I index varied from 1.07 (in Ahvaz for spring storms with the duration of 26 hours) to 2.12 (in Abdolkhan for winter storms with the duration of less than two hours). For each of the Huff curves, design storm hyetographs were derived and presented using the 50% probability Huff curve.