تعیین منابع آلاینده شیمیایی آب زیرزمینی دشت جنوبی اراک به روش‌های شاخص آلودگی و هندسه فراکتال

دشت جنوبی اراک با 47 حلقه چاه برای تامین بخشی از آب شرب شهر استفاده می‌شود. ارزیابی کیفی آب ازنظر ترکیبات شیمیایی و فلزات مسمومیت‌زا و تعیین منشا آنها از مسائل جالب توجه در این دشت است. 52درصد از آب این چاه‌ها تیپ cahco3، 26 درصد cacl و 20 درصد nacl دارند. غلظت حداکثر بعضی ترکیبات ازجمله no3، na، ca، mg، po4، hco3، so4 و cl، حاکی از زیادبودن آنها نسبت به استاندارد آب شرب ایران و استاندارد who است. از سویی با تعیین شاخص‌های آلودگی در فلزات سنگین مشخص شد آب‌ها کیفیت مناسب شرب دارند. آب‌های منطقه در مقایسه با استانداردهای آب شرب در حد مطلوب‌اند؛ اما بررسی حد آستانه به روش فراکتالی نشان داد غلظت ترکیبات شیمیایی بیشتر آب‌ها از حد طبیعی بیشتر است و در آستانه آلودگی قرار دارند. این بررسی نشان داد ترکیبات شیمیایی، نتیجه دو آلودگی طبیعی (هوازدگی، انحلال شیمیایی سنگ‌های کربناته و نفوذ آب شور) و انسانی‌اند. زیادبودن ترکیباتی چون ca، hco3 و mg در آب‌های دشت اراک ناشی از انحلال سنگ‌های آهکی و دولومیتی ارتفاعات جنوبی و زیادبودن ترکیباتی چون na و so4 در آب‌های دشت امان‌آباد ناشی از نفوذ آب شور تالاب میقان اراک است. همچنین دفن زباله دشت امان‌آباد، پساب شهرک صنعتی و فاضلاب شهری در دشت اراک، منشا فلزات مسمومیت‌زایی چون cu، zn، as و pb در آب‌های منطقه است.

Determination of Sources of Groundwater Pollution in the Southern Plain of Arak by Contamination Indices and Fractal Geometry Methods

The southern plain of Arak with 47 wells is used to provide part of Arak drinking water. The assessment of the quality of water in terms of chemical constituents and toxic metals and their origin are important issues in this plain. About 52% of wells have CaHCO3, 26% CaCl and 20% NaCl type. The maximum concentration of some of the compounds, including NO3, Na, Ca, Mg, PO4, HCO3, SO4 and Cl, indicates that they are higher than Iranian drinking water standard and WHO standard. On the other hand, by determining the pollution indices in heavy metals, it was found that the waters have good drinking quality. Since the region’s waters are desirable compared to drinking water standards, but the fractal threshold examination showed that the concentration of chemical constituents in most waters is higher than normal and is at the threshold of contamination. This study showed that chemical compounds are the result of two natural contaminants (weathering, and chemical dissolution of carbonate rocks and saline water penetration) along with human contamination. The high concentrations of Ca, HCO3 and Mg in the Arak plain are due to the dissolution of calcareous and dolomitic rocks of southern highlands. The high concentrations of Na, SO4 in the Amanabad plain are due to the influence of saline water in the Mighan wetland of Arak. Also, the landfill of Amanabad plain, the wastewaters of the industrial park and the city in Arak plain are the source of toxic metals such as Cu, Zn, As and Pb in the regional waters.