ارزیابی ریسک زلزله زرین‌شهر با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)

ایران یکی از زلزله‌خیزترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود و شهرهای آن بر اثر این پدیده طبیعی آسیب‌های فراوانی دیده‌اند. استقرار ایران بر کمربند زلزله‌خیز آلپ هیمالیا موجب شده است رخداد زمین‌لرزه به‌منزله یکی از مخاطراتی مطرح شود که بیشترین آسیب را در کشور به وجود می‌آورد. شهر زرین‌شهر نیز با توجه به آیین‌نامه مقررات ساختمان 2800 ویرایش چهارم، شرایط زمین‌ساختی و وجود چهار گسل اصلی و یک گسل فرعی در اطراف آن به شعاع 50کیلومتری و ثبت لرزه‌ها در این منطقه در 39 سال اخیر از این قاعده مستثنی نیست. در فرایند تهیه نقشه پهنه‌بندی و شتاب افقی خطر در شهر زرین‌شهر به روش احتمالاتی از مدل crisis، یکی از نرم‌افزارهای بسیار قوی و با دقت زیاد، استفاده شده است؛ از این رو در این پژوهش سعی شده است مدل‌های نوین برنامه‌ریزی مانند مدل فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (ahp) به کار گرفته شود. بررسی نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان می‌دهد عوامل مختلف بر آسیب‌پذیری و خسارات ناشی از زلزله تاثیرگذاری متفاوتی دارند؛ به طوری که تاثیر عوامل محیطی مانند فاصله از گسل، جنس خاک و درصد شیب بیشتر از سایر عوامل است. عوامل کالبدی فیزیکی نظیر قدمت ساختمان، تراکم جمعیت، تعداد طبقات ساختمان‌ها، جنس مصالح و کاربری اراضی در وقوع زلزله پس از عوامل طبیعی در سطح دوم تاثیرگذاری بیشتری دارند. در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی استفاده و پس از مشخص‌کردن معیارها، زیرمعیارها و گزینه‌ها در امر آسیب‌پذیری ناشی از زلزله و استفاده از نظر کارشناسان و اسناد موجود وزن‌های معیارها در نرم‌افزار expert choice محاسبه شد. همچنین نقشه‌های مربوط با همپوشانی (weighted sum) در نرم‌افزار arc gis گردآوری و ذخیره و مناطق آسیب‌پذیر شهر زرین‌شهر شناسایی و تحلیل شد. پس از تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر و آسیب‌پذیری منطقه در نرم‌افزار arc gis با استفاده از حاصل‌ضرب (raster calculator) دو نقشه ایجادشده، نقشه نهایی ریسک شهر ترسیم و ریسک مناطق در پنج طبقه تحلیل شد.نتیجه حاکی است زرین‌شهر 30/4درصد ریسک بسیار کم، 27/23درصد ریسک متوسط و 47/3درصد ریسک بسیار زیاد دارد.

Zarin Shahr Earthquake Risk Assessment using GIS

Iran is considered as one of the most earthquakestricken countries in the world and its cities have faced many damage and harms by this natural phenomenon. Iran’s establishment on the Himalayan Alpine earthquake belt has caused the occurrence of earthquakes as one of the most hazardous damages in the country. The earthquake hazard in the city of Zarin Shahr is not an exception, according to the building regulations 2800, the fourth edition and the tectonic conditions, and the existence of four main faults and a subfault around it at a radius of 150 km and the seismic record in this area during the last thirty nine years. Also, in the process of preparing the zoning map and horizontal hazard acceleration in Zarin Shahr, a probabilistic method of the CRISIS model, one of the most powerful and highprecision software, has been used. Therefore, in this research, we have tried to use modern planning modules such as the Analytical Hierarchy Process (AHP) model. The results of this study show that different factors can have different effects on vulnerability and earthquake damage, so that the effects of environmental factors such as distance from fault, soil, and gradient percent are more than other factors. Physicalskeletal factors such as building age, population density, number of building floors, material genus and land use are more effective in earthquake after natural factors. In this research, we tried to use a descriptiveanalytical method. After determining the criteria, subcriteria and options for the vulnerability of the earthquake, using experts’ opinion and existing documents, the weight of the criteria was calculated in Expert selection software. And related maps are collected and stored through overlapping in the Arc Gis software and vulnerable areas of the city Zarin Shahr are identified and analyzed. After drawing up a zone risk map and area vulnerability in Arc Gis software, by using the product of the two generated maps, the final map of Zarin Shahr risk was drawn and the risk of the areas was analyzed in five categories and 4.30% are at a very low risk, 23.27% at medium risk and 3.47% of urban areas are at a high risk.