سهم منابع آبی ایران از سامانه‌های جوّی

بسیاری از پژوهشگران معتقدند سامانه‌های جوّی حاکم بر ایران در دوران سرد و گرم گذشته با زمان ما یکی بوده است؛ ولی همگی به این واقعیت اذعان دارند که حوزه عملکرد و سهم آنها در تامین منابع آب جوّی ایران به‌شدت دستخوش تغییر و نوسان بوده است. گفته می‌شود این تغییرات و نوسانات در عصر ما بیشتر ناشی از عملکرد بشری است و پیامدهای آن از هم‌اکنون دامنگیر ما شده است. براساس پژوهش‌های متعدد، میزان تغییرات دما در ایران رشدی بسیار بیش از متوسط جهانی دارد. در این مقاله سعی شده است ضمن تعیین سهم نزولات جوّی ایران از سامانه‌های مدیترانه‌ای خزری، سودانی خلیج فارس و موسمی عمانی با روش تحلیل داده‌های متوسط بارش ایران در طول یک دوره آماری 50 ساله، سهم منابع آبی ایران از سامانه‌های جوّی نشان داده شود. یافته‌ها نشان می‌دهد: از 415 میلیارد متر مکعب بارش ایران، بیشترین سهم رطوبتی واردشده مربوط به سامانه مدیترانه‌ای خزری با 240 متر مکعب، سپس سامانه سودانی خلیج فارس با 152 متر مکعب و فقط 5/22 متر مکعب بارش‌ها مربوط به رطوبت تزریق‌شده از دریای عمان و سامانه‌های موسمی است. ناهمواری‌ها، چکادها و چاله‌ها در ایران توزیع سرمایه‌های آب جوّی را دستخوش دگرگونی و مدیریت تاریخی منابع آبی را نیز کنترل کرده است.گرمایش دمای ایران در چند دهه آینده اگر بر سهم آبی سامانه‌های جوّی بی‌تاثیر فرض شود، قطعا میزان ظرفیت ذخیره‌سازی طبیعی آب در پهنه سرزمین ایران در برابر افزایش دما تا یک‌سوم فعلی کاهش خواهد یافت و این تغییرات، موجودیت مدنی را در ایران مرکزی با خطری جدی روبرو خواهد ساخت.