واکاوی روند تغییرات روزهای برفپوشان در ایران بر پایۀ داده‌های دورسنجی

گستره و وردش‌پذیری پوشش‌های برفی، فراسنج‌های مهمی در سامانه‌های آب‌شناختی و آب و هواشناسی است. برای مناطقی که منبع اساسی آب آن‌ها از انباره‌های برفی حاصل می‌شود، مطالعۀ روند تغییرات پوشش‌های برفی اهمیت بسیار زیادی دارد. بسیاری از رودخانه‌های پرآب ایران، از انباره‌های برفی کوهستان‌ها سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین بررسی تغییرات پوشش برف در کشوری همچون ایران بسیار ضروری و مهم است. در پژوهش حاضر، تغییرات روزهای برفپوشان ایران در کمربندهای ارتفاعی مختلف به کمک داده‌های رقومی پوشش برف‌سنجنده‌های مودیس تررا و مودیس آکوا‌ واکاوی شد. برای این منظور، خردترین گونۀ داده‌های پوشش برف این دو سنجنده‌ که در تفکیک مکانی 500 متر در دسترس است، به‌صورت روزانه و برای بازۀ زمانی 1393-1382 به‌کارگرفته شد. همچنین، الگوی رقومی ارتفاعی (dem) هماهنگ با سیستم تصویر داده‌های برف در تفکیک مکانی 500 متر از تارنمای ناسا دریافت شد. برای واکاوی هرگونه تغییری در روزهای برفپوشان در کمربندهای ارتفاعی، نخست فراوانی روزهای برفپوشان برای هر طبقۀ ارتفاعی از 1500 متر تا 5500 متر در گام‌های 100متری محاسبه و سپس به کمک آزمون من‌کندال، روند روزهای برفپوشان بررسی شد. یافته‌ها نشان داد، در ماه‌های فروردین، تیر، امرداد، شهریور، آذر، بهمن و اسفند در هیچ‌یک از کمربندهای ارتفاعی روند معناداری دیده نمی‌شود. این درحالی است که در ماه اردیبهشت در 21 کمربند ارتفاعی و در ماه خرداد نیز در 10 کمربند ارتفاعی روند کاهش روزهای برفپوشان دیده می‌شود. همچنین، روند افزایش روزهای برفپوشان تنها در ماه‌های مهر، آبان و دی دیده شد. در ماه مهر دو کمربند، در ماه آبان یک کمربند و در ماه دی نیز یک کمربند ارتفاعی، روند افزایش روزهای برفپوشان را از خود نشان دادند.

Trend Analysis of Snow–covered Days in Iran based on Remote Sensing Data

Snowcovered areas and its variations are important parameters in hydrological and climatic systems. For the regions that snowmelts supply needed water, snow cover trend analysis is of great importance. Many big rivers of Iran originate from snow glaciers in mountains. So, investigation of snow cover changes is actually important. In the present study, the changes of snowcovered days in different elevation zones in Iran have been calculated via using MODIS Terra and MODIS Aqua data. The highest resolution data of these products that are available at 500m resolution were applied from 1382 to 1393. The Digital Elevation Model (Dem) of Iran that is in accordance to snow data both in resolution and projection system was exploited from NASA web site. In the first step, the frequency of snow covered days was calculated for each of the elevation zones from 1500 to 5500 in the intervals of 100 m and, as the second step, the trend of each zone was analyzed using MannKendall test. The results indicated that in the months of Farvardin, Tir, Amordad, Shahrivar, Azar, Bahman, and Esfand no significant trend exists in any of the elevation zones. However in the months of Ordibehest and Khorad, there were negative trend in twenty one and ten elevation zones, respectively. It was also noticed that some positive trend exist in some of the individual elevation zones in the months of Mehr, Aban and Dey. In these aforementioned months, the numbers of elevation zones with positive trend were 2, 1 and 1 respectively.