کاربرد روش‌های میان‌یابی و رگرسیونی در برآورد مکانی بارش (مطالعۀ موردی: استان کرمانشاه)

به دلیل کمبود ایستگاههای هواشناسی در ایران و اهمیت بالای عنصر بارش در تمام برنامه‌ریزی‌ها، برآورد بارش در مناطق فاقد ایستگاه اهمیت فراوانی دارد. در این تحقیق به منظور برآورد میانگین بارش‌های فصلی و سالانه در استان کرمانشاه، از آمار روزانۀ بارش 46 ایستگاه باران‌سنجی و سینوپتیک استان در یک دورۀ 20 ساله استفاده شده است. به این منظور از روش‌های تک-متغیره (قطعی و زمین‌آمار) و چندمتغیره (زمین‌آمار و رگرسیون‌‌خطی) استفاده شده است. روال معمول در برآورد مکانی بارش ایران در مطالعات قبلی، استفاده از یک متغیر- معمولاً ارتفاع- و به‌کارگیری تنظیمات پیش‌فرض در روش‌های میان‌یابی بوده است. در حالی‌که در این تحقیق، اولاً در روش‌های چندمتغیره، علاوه بر عامل ارتفاع از سطح دریا، از متغیرهای دیگری نظیر میزان شیب و طول و عرض جغرافیایی به عنوان متغیرهای کمکی (مستقل) استفاده شده است؛ ثانیاً به جای به‌کاربردن مقادیر پیش‌فرض مدل‌ها، بسته به روش میان‌یابی مورد استفاده، تنظیمات متعددی بر روی 8 پارامتر در روش‌های قطعی و حداکثر 31 پارامتر در روش‌های زمین‌آمار، انجام گرفت و اثر هر کدام در مقدار بارشِ برآوردشده، بررسی گردید و خطای برآورد در هر مورد ارزیابی شد. از جمله در روش‌های زمین‌آمار، نیم‌تغییرنما و کوواریوگرامِ متقابلِ بهینه باتوجه به ساختار فضایی متغیر موردمطالعه انتخاب، و ویژگی‌های هرکدام با توجه به داشتن کمترین خطا تنظیم گردید. نتایج حاصل از تکنیک ارزیابی متقابل نشان داد که روش‌های قطعی در تمام موارد، خطای بیشتری نسبت به روش‌های زمین‌آمار داشته است. برای برآورد میانگین بارش فصل بهار، روش رگرسیون چندمتغیرۀ خطی، بارش فصول تابستان و پاییز روش کریجینگ‌ معمولی، و بارش فصل زمستان و نیز بارش سالانه، روش کوکریجینگ‌ معمولی به عنوان مدل‌های بهینه شناخته ‌شدند. بر این اساس، میانگین بارش سالانه در سطح استان 479 میلی‌متر (346 تا 848 میلی‌متر)، با حداکثر بارش فصلی زمستانۀ 212 میلی‌متر (معادل 3/44 درصد بارش سالانه) برآورد گردید.