تحلیل اثرات بحران پاندمیک (کووید-19) در بازتعریف فضاهای شهری مطالعه موردی: شهر تهران

از اوایل سال 2020 میلادی، همه‌گیری جدیدی با عنوان کووید-19، فضاهای شهری را تحت تاثیر خود قرار داد و به دنبال خود موجی از تحولات در ابعاد کالبدی، فضایی و اقتصادی شهر ایجاد کرد؛ به‌طوری‌که از یک پدیده پزشکی به پدیده اجتماعی، اقتصادی و در پی آن شهر و شهرنشینی تبدیل شد. از سوی دیگر در طول سال‌های 2021-2020، فاصله فیزیکی تعیین‌شده توسط مراجع ذی‌ربط به‌عنوان اولین راه‌حل پاسخگویی به بحران و به‌منظور جلوگیری از ابتلا به کووید-19 به‌شدت دسترسی افراد به فضاهای شهری را تحت تاثیر قرار داد. ازاین‌رو این پاندمیک موجب ترغیب و به تحرک واداشتن خرق عادت و نوآوری‌های کوتاه‌مدت و راهکارهای سریع به مشکلات فوری شد، به‌طوری‌که همه‌گیری فرصت‌های واقعی برای بازنگری در فضای شهری ارائه کرد. دراین‌بین کشور ایران و بالاخص کلان‌شهر تهران از این بحران مصون نبوده و با توجه به‌جایگاه کلان‌شهر تهران به‌عنوان پایتخت سیاسی-اداری و تصمیم‌گیری کشور به‌عنوان مطالعه موردی انتخاب گردید. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی و روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و تعیین عامل‌های اصلی از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده‌شده است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی 40 گزاره تحقیق در خصوص تحلیل اثرات بحران پاندمیک (کووید-19) در بازتعریف فضاهای شهری تهران به لحاظ داشتن بار عاملی مساوی یا بیشتر از 0.6 (معیار مبنا) در 3 حیطه اصلی (بازطراحی، هوشمند سازی، چندمنظوره سازی) دسته‌بندی شدند. ازاین‌رو با توجه به بار عاملی، قرارگیری آن‌ها در هر عامل و ارتباط بین گزاره‌ها، 3 عامل اصلی، بازطراحی با 29 گزاره (41.167 درصد از واریانس کل)، هوشمند سازی با 7 گزاره (15.192 درصد) و چندمنظوره با 4 گزاره (9.196 درصد) شناسایی و به‌عنوان عامل‌های اصلی تاثیرگذار در بازتعریف فضاهای شهری شهر تهران شناخته شدند.

analyzing the effects of pandemic crisis (covid-19) on redefining urban spaces the case study of tehran city

from the beginning of 2020, a new epidemic called covid-19 affected urban spaces and creating a wave of changes in the physical, spatial and economic dimensions of the city; in a way, it changed from a medical phenomenon to a social and economic phenomenon, followed by the city and urbanization. on the other hand, during the years 2021-2020, the physical distance set by the relevant authorities as the first way to respond to the crisis and to prevent covid-19 severely affected people’s access to urban spaces. thus, this pandemic encouraged and mobilized the breaking of habits and short-term innovations and quick solutions to urgent problems, so that the epidemic provided real opportunities for rethinking the urban space.  in the meantime, iran and especially the metropolis of tehran have not been immune from this crisis due to the position of tehran metropolis as the political-administrative capital and decision-making of the country was selected as a case study. this research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical research method and in order to analyze the data and determine the main factors, exploratory factor analysis has been used. therefore, conducting a study aimed at analyzing the effects of pandemic crisis (covid-19) in redefining urban spaces of tehran in order to identify the factors and components affecting it and improve the ability to deal with pandemic crises in the field of urban spaces is doubly necessary. results of exploratory factor analysis of 40 research propositions regarding the analyzing the effects of pandemic crisis (covid-19) on redefining urban spaces in terms of having a factor load equal to or greater than 0/6 (base criterion) in 3 main areas (redesigning, make smart, multipurpose) were categorized. therefore, according to the factor load, their placement in each factor and the relationship between propositions, 3 main factors, redesigning with 29 propositions (41/167% of the total variance), make smart with 7 propositions (15/192%) and multipurpose construction with 4 propositions (9/196%) were identified and identified as the main influential factors in redefining urban spaces of tehran.