نقش مورفولوژی و آمایش شهری در ارتقاء تاب‌آوری کالبدی فضایی مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان

نظریه نوظهور «تاب آوری شهری» با نگاه جامع به همۀ ظرفیت های اجتماع، به سرعت در حال جایگزینی روش های ناکارآمد سنتی مدیریت بحران در رویارویی با تعدد و تنوع روز افزون فجایع در جهان است. هدف این پژوهش، با توجه به جایگاه مهم کلانشهر اصفهان در سلسله مراتب شهری، تحلیل وضعیت تاب آوری و تعیین عوامل اصلی و میزان اثرگذاری هر یک از آنها در ارتقاء تاب آوری اصفهان به وسیله مدلسازی ریاضی در قالب مدل edri، با تمرکز بر محیط مصنوع به ویژه مورفولوژی و آمایش شهری است. روش تحقیق: روش کلی پژوهش توصیفی تحلیلی و از نظر هدف، زیربنایی و کاربردی است. در این جهت، با گزینش و بومی سازی شاخص ها به روش مطالعات کتابخانه ای، در رویکردی جامع سه شیوۀ مستقل جمع آوری و ارزیابی داده، شامل «بررسی میدانی و آماری»، «مصاحبه خبرگان به روش دلفی» و «افکارسنجی خانوار»، با استفاده از روش های تحلیل آماری، همبستگی کانونی، آزمون t و «مدل رگرسیونی چند متغیره پیش بین تاب آوری»، به کمک نرم افزارهای spss و r مورد استفاده قرار گرفت. بررسی ها گویای همبستگی مناسب و مستقیم شاخص های عملیاتی مطرح، همچنین تاب آوری «کالبدی فضایی» پایین تر از متوسط اصفهان با مقدار 2.66، به کمک طیف لیکرات پنج سطحی 1 (بسیارضعیف) تا 5 (عالی) است. پیشنهادها: بر اساس نتایج، اولویت نخست برنامه ریزی ارتقاء تاب آوری از نظر کسب پایین ترین امتیاز، حوزۀ «آمایش و مورفولوژی شهری» با مقدار 2.53 و پس از آن «شاخص برخورداری» با 2.61 و «کیفیت مسکن» با مقدار 2.69 می باشد. میزان تاثیر بهبود شاخص ها در ارتقاء تاب آوری، بر اساس «مدل رگرسیونی پیش بین تاب آوری» حاصل پژوهش نیز، با ضرایب تاثیر 0.264 برای شاخص «آمایش و مورفولوژی شهری»، 0.164 برای «کیفیت مسکن» و با اختلاف بسیار جزئی مقدار 0.162 درخصوص «شاخص برخورداری» موید همین اولویت بندی برنامه ریزی و اقدام از منظر وزن مولفه ها و همچنین اهمیت آمایش شهری در ارتقاء تاب آوری است.

The Role of Morphology and Urban Planning In Enhancing PhysicalSpatial Resilience of Isfahan Metropolis

The Emerging Theory of Urban Resilience, With a Comprehensive Look at All Community Capacities, is Replacing Inefficient Traditional Crisis Management Methods. This study investigates its resistance with regard to the important position of Isfahan metropolis in Iran’s urban hierarchy, focusing on artificial environment, especially urban morphology and planning. In this regard, after selection and localization of the indices, in a holistic approach, three independent evaluation methods, including field and statistical survey, interviewing experts using Delphi method and family opinion survey using 1990 questionnaires, were used for resilience analysis. The methods of statistical analysis, canonical correlation and multivariate regression and SPSS and Raided software were used. Surveys show a direct and appropriate correlation between the proposed and resilient indicators of physicalspatial. The studies also show that the resilience values in the physicalspatial dimension of the Isfahan metropolitan area are close to average with values of 2.66. We used a fivelevel Likert scale of 1 (very low) to 5 (excellent). Also, based on the results, the first priority in planning resilience in terms of quantity is the physicalspatial dimension and in this dimension, the Urban planning and morphology Index, with a score of 2.53, tops the resiliency planning agenda. After that, the accessibility index comes in second with a value of 2.61 and finally the quality of housing area with a value of 2.69 is in the third priority of planning. The coefficients of the indexes in the Resilience Predictive Regression Model with 0.264 for the Urban planning and morphology index, 0.164 for the Housing Quality Index and with a very low difference, 0.162 for the Accessibility Index, the same Results Confirms ranking in terms of the weight of the indicators. These results underscore the central role of ’urban planning’ in promoting resilience of cities in the event of crises.