ارزیابی معیارهای موثر بر گونه‌بندی معابر در فرآیند طراحی شهری با تاکید بر اقتصاد حرکت. مطالعه موردی: محله فرحزاد، تهران

موضوع معابر شهری از جمله موضوعات اصلی و تاثیرگذار در طرح‏های شهری هستند. بررسی نوشتگان موجود در مورد گونه‏بندی معابر نشان می‏دهد گونه‏شناسی و طبقه‌بندی معابر شهری اغلب با استفاده از معیارهای عملکردی، مقیاس آمد و شد، عرض معبر یا ترکیبی از این معیارها صورت می‏گیرد و فرآیندهای گونه‌بندی بر اساس معیارهای چندگانه و کیفی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. هدف از انجام این پژوهش، تعیین شاخصه‏ها و پارامترهای کیفی موثر بر گونه‌بندی معابر بر اساس ویژگی‌های مشترک‌شان و تدوین مدلی که بتواند این پارامترها، ارزش‏ها و ویژگی‌های کیفی و مکان‌محور را در فرآیند ارائه پیشنهادات طراحی شهری مورد استفاده قرار دهد، می‌باشد، بدین منظور، با استفاده از مطالعات اسنادی، مرور نوشتگان و تجربیات مشابه گونه‌بندی، ابتدا به بررسی جامع عوامل موثر بر گونه‏بندی معابر پرداخته شده است تا چهارچوب نظری گونه‌شناسی معابر حاصل شود. در گام بعد، بر اساس نقد معیارهای گونه‌بندی در نوشتگان موجود و مطالعات اکتشافی انجام‌شده در مورد این موضوع، پنج معیار 1) پیاده مداری، 2) توپوگرافی، 3) نقش عملکردی، 4) میزان هم‌پیوندی فضایی و 5) کیفیت سیما و منظر به عنوان معیارهای گونه‌بندی معابر معرفی شده‌اند. با به‌کارگیری معیارهای بالا، از انطباق اسنادی و تحلیل برداشت‌های میدانی با استفاده از سامانۀ اطلاعات مکانی (gis) و روش چیدمان فضا، معابر محله فرحزاد به عنوان نمونۀ موردی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. گونه‏بندی معابر فرحزاد نشان می‏دهد که در یک بافت قدیمی و ارگانیک، گونه‏های متعددی از معابر با ویژگی‏های مختلف و متنوع وجود دارند که نیازمند رهنمودهای مداخلۀ متناسب هستند. همچنین ممکن است کل یک معبر در یک تیپ معین قرار نگیرد و به سبب داشتن شخصیت‌های چندگانه در بخش‌های مختلف، هر یک از این بخش‌ها، در گونه‌های مختلفی قابل دسته‌بندی باشند و در مرحلۀ پیشنهاد روش مداخله یا راهنمای طراحی، با سیاست‌گذاری متناسب، زمینۀ برخورد مناسب با هر یک از این بخش‌ها می‌تواند فراهم شود.

Urban roads’ typology codification in urban design process with emphasis on the economy of movement (Case Study: Farahzad Neighborhood, Tehran)

EXTENDED ABSTRACT Urban roads are important elements of cities structural framework which form the urban fabric. In majority cases, most important and critical parts of city’s public realm devoted to the urban roads, which are one of the main affective component in urban design and planning process. The purpose of this paper is to define impressive elements of road’s typology classification based on their common characteristic. The objective is to codify urban qualitative parameters, such as their characteristic, functional role, spatial form, ect, and to develop a model which could apply these valuable and qualitative characteristic in to urban design process. Hence this procedure will prevent the gradual deterioration of valuable existing road qualities. This paper is going to study, the affective elements which impress road’s typology classification, in order to develop a theoretical framework. Hence, related documentaries, previous experiences and literature, such as, typology according to the road functionality, its capacities and characteristic had been reviewed, firstly. Secondly, a case study of Farahzad neighborhood had been done through field observation. Farahzad district appears as semiindependent urbanrural zone in Tehran’s North West. This paper will present various roads’ typology classification criteria. In order to investigate Farahzad roads typology, the area had been studied firstly, and the impressive criterion which affects road’s typology classification had been defined. Walkability, topography, functionality, connectivity and overall aspects and landscape are the affective criteria which determine the neighboring road’s identity. The next step is to categorized collected data and parameters in GIS, which had been produced through integrating layers in informative environment .finally roads in Farahzads neighborhood had been classified in to several typology from A to J in order to develop perfect guidance in every different situation.