تحلیل فرآیندهای مورفودینامیکی موثر در عمیق‌شدگی آبراهه‌های جلگه جنوب غربی دریای خزر، مطالعه موردی: رودخانه‌های لیسار، کرگانرود و شفارود در استان گیلان

با توجه به وقوع همزمان بالاآمدگی البرز و فرونشست صفحه اقیانوسی خزر و تغییرات تراز آب دریای خزر، شرایط پیچیده‌ای را در سطح جلگه از لحاظ رسوبگذاری و حفر مجرا شاهد هستیم. به دلیل مورفولوژی ناهمگون مناطق ساحلی، تاثیر نوسانات دریای خزر در تمام مناطق ساحلی یکسان نیست. مساله تحقیق آن است که بستر رودخانه های منتهی به خط ساحلی خزر عمیق شدگی قابل توجهی را نشان می‌دهد. از جمله هدفهای اصلی این تحقیق، بررسی ارتباط میزان کف‌کنی رودخانه ها با نوسان‌های آب دریای خزر، مورفوتکتونیک البرز و عوامل انسانی است. برای دستیابی به این هدف از داده‌های دبی و رسوب، نوسان‌های تراز آب، مدل رقومی ارتفاعی منطقه با توان تفکیک 12.5 متر به همراه عکس‌های هوایی، تصاویر گوگل‌ارث، مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی مورد استفاده قرارگرفته است. برای شناخت نحوه عملکرد و میزان اثرگذاری فعالیت‌های نوزمین‌ساخت و تحلیل نیمرخ‌های طولی و عرضی رودخانه‌ها از شاخص‌های ژئومورفیک استفاده شد؛ و به منظور بررسی روند کف‌کنی رودخانه های مورد مطالعه از کوهستان تا خط ساحل، مقایسه تحلیلی نیمرخ های طولی و عرضی و مطالعه نمودارهای تاریخی نوسانات آب دریای خزر انجام گرفت و با بهره‌گیری از استدلال استقرائی تحلیل‌ها انجام شد. نتایج حاصل از شاخص‌های مورفوتکتونیک و مشاهدات میدانی و بررسی نیمرخ‌های عرضی رودخانه‌ها، نشان داد که در برخی نیمرخ‌ها علاوه بر بالاآمدگی البرز، سایر عوامل از جمله عامل انسانی و نوسانات دریا و فرونشست تکتونیکی در عمیق‌شدگی بستر رودخانه‌ها نقش داشته‌اند.

Analysis of Morphodynamic Processes in River Incision of Caspian Sea Southwest Plain (: Lisar, Karkanrod and Shafarod rivers in Gilan Province)

One of the effective factors on coastal geomorphology is sea level fluctuations. In addition to sea level fluctuations, the excistence of Khazar fault causes uplifting Alborze Mountains and subsidence of Khazar trench floor. Because of heterogeneous morphology in coastal areas, the influence of sea level fluctuations is not equall in the whole of coastal areas. The study area is located in Gilan province, between eastern longitudes 37°25ʹ to 38° and northern latitudes 48° 35ʹ to 49° 10ʹ The problem of this research is that the floor bed of channels of the west coastlines Caspian Sea show significant river incision(deepening). Rivers hydrodynamic data such as sediment and water discharge, data related to short, medium and long terms changes of sea level Caspian Sea, topography and geology maps, and satellite images are used. Geomorphic indices were used for Analysis of Cross and Longitudinal Profiles and evaluation of the region neotectonic. The aim of this research is identification of geomorphic evidences of sea level changes in the western plain of Caspian sea, survey of relation between incision rivers with sea level oscillations, Alborz morphotectonic and human activities.The result of geomorphic indices, field observation, and cross profiles indicated in some of the profiles in addition to Alborz uplifting, other factors (human activities ,south Caspian basin tectonic subsidence and sea level fluctuations) have an important role in incision of bed rivers. The results would be helpful in coastal management in future. Keywords: Coastal Geomorphology, Caspian Sea level changes, Morphotectonic, River Incision (Lisar,Karkanrod and Shafarod).